Είναι η κατάθλιψη η σύγχρονη μάστιγα της εποχής;

Η Κατάθλιψη, κερδίζει συνεχώς έδαφος ανάμεσα στις σύγχρονες νόσους, πλήττοντας ανθρώπους ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία, την εθνικότητα και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, περισσότεροι από 300 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο υποφέρουν σήμερα από κατάθλιψη και 800.000 αυτοκτονούν κάθε χρόνο εξαιτίας της ψυχικής ασθένειας. Μπορεί όμως η κατάθλιψη να λεχθεί ως η μάστιγα της εποχής σήμερα;

Τι είναι, όμως, η κατάθλιψη;

Ετυμολογικά ο όρος κατάθλιψη προέρχεται από το ρήμα «καταθλίβω» που σημαίνει πιέζω πολύ, προξενώ βαθύτατη θλίψη. Είναι μια από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές γνωστή στους ψυχιάτρους από αρχαιοτάτων χρόνων ακόμα από την εποχή του Ιπποκράτη ο οποίος την είχε ονομάσει «μελαγχολία». Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική διαταραχή που επηρεάζει αρνητικά το συναίσθημα, τη σκέψη αλλά και τη λειτουργικότητα του ατόμου και κατ’ επέκταση και το ανοσοποιητικό του σύστημα. Είναι μια επαναλαμβανόμενη διαταραχή  και περίπου το 50% των ατόμων που έχουν εκδηλώσει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο είναι στατιστικά αποδεδειγμένο ότι θα εκδηλώσουν και άλλο κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Τα καταθλιπτικά επεισόδια μπορεί να διαρκέσουν από βδομάδες έως και μήνες.

Διαφορά μεταξύ θλίψης και κατάθλιψης

Η θλίψη είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που εκδηλώνεται μετά από κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Σε αντίθεση, η κατάθλιψη χωρίς απαραίτητα κανένα φανερό ερέθισμα κυριεύει το άτομο, του αφαιρεί την ενέργεια καθώς και το κίνητρο για κοινωνική επαφή και δραστηριότητα.

Συμπτώματα κατάθλιψης

Μερικά από τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι τα εξής:

• Καταθλιπτική, μελαγχολική διάθεση για το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας και για αρκετό χρονικό διάστημα.
• Έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που το άτομο απολάμβανε παλιά.
• Απώλεια σεξουαλικής επιθυμίας.
• Αδυναμία κίνησης ή ομιλίας.
• Αίσθημα κόπωσης και απώλεια ενέργειας.
• Διαταραχές ύπνου- αυπνίες ή υπνηλία.
• Αλλαγές στη διάθεση για φαγητό- απώλεια ή αύξηση βάρους.
• Αδυναμία συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων.
• Εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς.
• Απομόνωση από τον κοινωνικό περίγυρο.
• Έντονη και αυστηρή αυτοκριτική, αισθήματα ενοχής, χαμηλής αυτοεκτίμησης και αναξιότητας.
• Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου, αυτοκτονική διάθεση.
• Συνεχής εστίαση σε παρελθόντα και πρόσφατα λάθη και αποτυχίες.
• Αδυναμία ανταπόκρισης στις εργασιακές απαιτήσεις καθώς και στις οικογενειακές υποχρεώσεις.
• Απαισιόδοξες σκέψεις όπως «τίποτα δεν έχει νόημα», «η ζωή δεν έχει καμία αξία», « τα πράγματα δε θα βελτιωθούν ποτέ».

Αίτια κατάθλιψης

 Δεν υπάρχει μια και μοναδική αιτία που μπορεί να ερμηνεύσει την εκδήλωση της κατάθλιψης γιατί οφείλεται σε ένα συνδυασμό βιολογικών, ψυχολογικών, κοινωνικών και περιβαλλοντολογικών παραγόντων που επιδρούν στην εκδήλωση της διαταραχής ανάλογα με τη προσωπικότητα του ατόμου. Μερικοί από τους παράγοντες είναι οι εξής:

• Γενετικοί παράγοντες: Για παράδειγμα στη περίπτωση των δίδυμων παιδιών αν ένας από τους δυο πάσχει από κατάθλιψη υπάρχει πιθανότητα να εκδηλωθεί η διαταραχή και στον άλλον.
• Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες: Άτομα που έχουν βιώσει βία, παραμέληση, κακοποίηση ή που ζουν σε συνθήκες φτώχειας είναι περισσότερο ευάλωτα στην εκδήλωση της διαταραχής. Η ίδια πιθανότητα υπάρχει αν στο οικογενειακό περιβάλλον των ατόμων ο ένας από τους δυο γονείς είναι καταθλιπτικός.
• Προσωπικότητα: Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση τα οποία καταβάλλονται από το άγχος ή έχουν αρνητικό τρόπο σκέψης είναι επιρρεπή στο να εμφανίσουν κατάθλιψη.
• Στρεσσογόνα ή σημαντικά γεγονότα: Για παράδειγμα η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, διάφορα οικονομικά θέματα, η απώλεια εργασίας και η ανεργία μπορεί να πυροδοτήσουν τη διαταραχή.
• Ορμονικές αλλαγές: Η εμμηνόπαυση, η εγκυμοσύνη και η γέννηση ενός παιδιού αποτελούν αιτιολογικούς παράγοντες.
• Ιστορικό άλλων διαταραχών: Το μετα-τραυματικό στρες και οι αγχώδεις διαταραχές συνήθως συνδέονται ή μπορεί να διαιωνίζουν την κατάθλιψη.
• Φύλο: Μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν στη ζωή τους έστω και μια φορά καταθλιπτικό επεισόδιο από ότι οι άντρες.
• Κατάχρηση ουσιών: Τα ναρκωτικά και το αλκοόλ αυξάνουν το κίνδυνο εμφάνισης της διαταραχής διότι είναι πιθανό να προκαλέσουν αλλαγές στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου.

Από κοινωνικής άποψης, ως κοινωνική επιστήμονας, παρατηρήθηκε έντονα, τα τελευταία δύο χρόνια αύξηση του ποσοστού των ανθρώπων με κατάθλιψη ή και άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως κρίσης άγχους, κρίσης πανικού. Ο Νο1 λόγος, φυσικά ο Covid-19 και ο εγκλεισμός με τα lockdowns. Η πανδημία Covid‐19 αναμενόταν από την αρχή να πυροδοτήσει: φόβο, ανησυχία, stress και αλλαγές στην κοινωνία, στις εργασιακές συνθήκες, στις καθημερινές συνήθειες.

Η διεθνής μελέτη COMET-G που οργανώθηκε υπό την αιγίδα του Τμήματος Ιατρικής και της Πρυτανείας του ΑΠΘ, σε συνεργασία με την Παγκόσμια Ψυχιατρική Εταιρεία, διεξήγαγε μία έρευνα που σχεδιάστηκε, οργανώθηκε και διοικήθηκε από το ΑΠΘ και συγκεκριμένα από τον Επιστημονικό Υπεύθυνο της έρευνας, Καθηγητή Ψυχιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Κωνσταντίνο Φουντουλάκη. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Μάρτιο του 2020 έως τον Απρίλιο του 2021 και προσέλκυσε μεγάλη συμμετοχή. Τα αποτελέσματα από την αρχική ανάλυση είναι εντυπωσιακά. Συλλέχθηκαν απαντήσεις από 55.589 άτομα από 40 χώρες, με ένα μεγάλο ερωτηματολόγιο που επέτρεψε τη σε βάθος μελέτη της ψυχικής τους κατάστασης, της στάσης τους απέναντι στην πανδημία και τις αλλαγές που αυτή επέφερε στην προσωπική και καθημερινή ζωή τους.

Τα εντυπωσιακά αποτελέσματα της διεθνούς έρευνας, με τίτλο: «COVID-19 MEntal health inTernational for the General Population (COMET-G) Study», παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά, το Σάββατο 5 Ιουνίου 2021.

Τα πρώτα στοιχεία έδειξαν ότι σε παγκόσμια κλίμακα η κλινική κατάθλιψη κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών μεσο-σταθμικά πρόσβαλε το 18% περίπου του πληθυσμού με άλλο τόσο ποσοστό ανθρώπων να εμφανίζουν σοβαρότατο στρες. Η γενική ποιότητα ζωής ολόκληρου του πληθυσμού φαίνεται να έχει πληγεί σοβαρότατα, ενώ προβλήματα δημιουργήθηκαν και στις ενδοοικογενειακές σχέσεις. Η επίπτωση ήταν σοβαρότατη στα άτομα με προηγούμενο ψυχιατρικό ιστορικό (ποσοστό κατάθλιψης που πέρασε το 30%), τα οποία και εμφάνισαν υψηλότατα ποσοστά αυτοκτονικών σκέψεων (σχεδόν 15%).

Τέλος, στην Ελλάδα, ένα στα τρία άτομα βίωσε, είτε άγχος, είτε κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Κατάθλιψη δήλωσε ότι εμφάνισε το 12% των πολιτών, ποσοστό που είναι διπλάσιο από αυτό που έχει μετρηθεί από επιδημιολογικές μελέτες πριν από την πανδημία.

Πηγές :  https://www.iatronet.gr/