Διαρροή ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων

Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια το διαδίκτυο έχει μπει στις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Όπως φαίνεται, με τους ρυθμούς που εξελίσσεται η τεχνολογία, το διαδίκτυο ήρθε για να μείνει. Πρόκειται για ένα μέσο που διευκολύνει την καθημερινότητα των ανθρώπων, αφού πλέον σχεδόν τα πάντα γίνονται μέσω κάποιας διαδικτυακής πλατφόρμας απλώς με το πάτημα ενός κουμπιού. Επιπλέον, το διαδίκτυο διευκολύνει τις διαπροσωπικές σχέσεις των ατόμων, καθώς η επικοινωνία καθίσταται πιο εύκολη από ποτέ.

Βέβαια, η χρήση του διαδικτύου ελλοχεύει πολλούς κινδύνους, για τους οποίους οι περισσότεροι άνθρωποι είναι ενημερωμένοι. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούν να καταγράφονται καθημερινά περιστατικά εξαπάτησης και εκβιασμού από επιτήδειους, οι οποίοι έχουν σκοπό να εκμεταλλευτούν το θύμα προς όφελός τους.

Ένα ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο, κυρίως στις νεαρές ηλικίες, είναι η διαρροή ευαίσθητων δεδομένων και η δημοσίευση προσωπικού υλικού από τρίτους. Όταν μιλάμε για διαρροή εννοούμε την παραβίαση των ιδιωτικών δεδομένων και πληροφοριών είτε ακούσια είτε εσκεμμένα. Δεν είναι λίγες οι φορές που άτομα νεαρής ηλικίας μοιράζονται με τρίτους μέσω διαδικτύου πολύ προσωπικά δεδομένα, όπως φωτογραφίες ή βίντεο ευαίσθητου περιεχομένου, με αποτέλεσμα να πέφτουν θύματα εξαπάτησης και εκβιασμού. Αυτό σημαίνει ότι το άτομο με το οποίο μοιράζονται τις προσωπικές πληροφορίες, τις δημοσιοποιεί, παίρνοντας αυτομάτως το ρόλο του θύτη. Ο θύτης ενδέχεται να είναι παντελώς άγνωστος στο θύμα, έχοντας έρθει σε επαφή μαζί του μέσω εφαρμογών γνωριμίας ή μπορεί να είναι και γνωστό πρόσωπο, με το οποίο το θύμα έχει μια πιο προσωπική σχέση. Συχνό φαινόμενο σε αυτές τις ηλικίες είναι και το λεγόμενο sexting, δηλαδή η αποστολή και η λήψη μηνυμάτων σεξουαλικού περιεχομένου, γεγονός το οποίο δύναται να έχει σοβαρές επιπτώσεις.

Πώς, όμως, οι άνθρωποι και πιο συγκεκριμένα οι νεαροί παίρνουν την απόφαση να στείλουν τέτοιου είδους φωτογραφίες ή βίντεο εφόσον τους ζητηθεί;

• Η νεανική και εφηβική ηλικία χαρακτηρίζεται από ευαλωτότητα. Πιο συγκεκριμένα, κυριαρχούν η ανασφάλεια για την εξωτερική εμφάνιση και ο φόβος της απόρριψης. Είναι η στιγμή που τα παιδιά εξερευνούν τη σεξουαλικότητά τους και επιδίδονται σε επικίνδυνες συμπεριφορές, διότι συχνά έχουν άγνοια κινδύνου.
• Παρόλο που μπορεί να γνωρίζουν τους κινδύνους που ενέχει η επικοινωνία με αγνώστους και ειδικότερα η ανταλλαγή ερωτικών μηνυμάτων συνοδευμένα με φωτογραφικό υλικό, υποκύπτουν στις επιθυμίες του θύτη.
• Είναι αρκετά σύνηθες κάποιος να επιστρατεύσει τεχνικές χειραγώγησης και εκβιασμού, εξαπολύοντας απειλές τόσο προς το θύμα, όσο και προς τους οικείους του, προκειμένου να λάβει αυτό που θέλει, χωρίς να τον ενδιαφέρει η απόλυτη συναίνεση του θύματος.
• Σε περίπτωση που ο θύτης είναι γνωστό πρόσωπο, με το οποίο το θύμα έχει κάποια οικειότητα, επιδεικνύει εμπιστοσύνη, ακόμη κι αν κάνει δεύτερες σκέψεις προτού αποστείλει τα εν λόγω μηνύματα. Έχουν υπάρξει όμως περιστατικά, όπου ύστερα από διακοπή της ερωτικής σχέσης, έχουν δημοσιευθεί σε πλατφόρμες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μηνύματα, φωτογραφίες ή βιντεοσκοπήσεις ερωτικού περιεχομένου ως μέσο αντεκδίκησης προς τον/την σύντροφο, γεγονός γνωστό στο ευρύ κοινό με τον αμφιλεγόμενο πλέον όρο «revenge porn».
• Ακόμα και στην περίπτωση ερωτικής σχέσης είναι πιθανό το θύμα αρχικά να προβάλει αντίσταση κάνοντας εμφανή τη δυσφορία του και τελικά να υποκύψει έπειτα από απειλές του θύτη για διακοπή της σχέσης εάν δεν ενδώσει.

Φυσικά, υπάρχουν και οι περιπτώσεις, όπου άγνωστοι χάκερς εισβάλλουν στο λογισμικό σύστημα του θύματος, υποκλέπτοντας τα προσωπικά δεδομένα του και δημοσιεύοντάς τα.

Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που η αποστολή προσωπικών δεδομένων αποβεί μοιραία και ποια μέτρα αντιμετώπισης μπορεί να λάβει το θύμα;

• Ένα από τα βασικά βήματα, έπειτα από τη δημοσίευση των προσωπικών δεδομένων χωρίς τη συγκατάθεση του θύματος, είναι η εύρεση υποστηρικτικού περιβάλλοντος. Ένα ορθά δομημένο δίκτυο, πλαισιωμένο από καλή επικοινωνία, ενσυναίσθηση και κατανόηση, είναι πάντοτε βοηθητικό και ενθαρρυντικό για το θύμα, προκειμένου να αντιμετωπίσει το εκάστοτε πρόβλημα. Είναι σημαντικό να υπάρχουν άτομα που το θύμα εμπιστεύεται, είτε πρόκειται για την οικογένεια είτε για το φιλικό περιβάλλον.
• Τις περισσότερες φορές είναι άκρως δύσκολο για το άτομο να εκμυστηρευτεί αυτό που του συμβαίνει, αφού επικρατούν συναισθήματα ντροπής και ενοχής. Γι’ αυτό πρέπει να υπάρχει το περιβάλλον μέσα στο οποίο το θύμα θα μπορέσει να εκφραστεί, χωρίς επικριτική διάθεση.  
• Οι θύτες προσπαθούν να αποδείξουν την απόλυτη κυριαρχία έναντι του θύματος, θεωρώντας επίδειξη δύναμης και ισχύος τη διαρροή υλικού χωρίς συναίνεση, δεδομένου ότι το θύμα δεν έχει κανέναν έλεγχο στη διάδοση. Έτσι, το θύμα βρίσκεται αντιμέτωπο με την ταπείνωση και τον εξευτελισμό.
• Σε περίπτωση που το άτομο έχει πέσει θύμα hacking, ο θύτης καλυμμένος πίσω από την ανωνυμία του διαδικτύου, είναι πιθανό να εκβιάσει το άτομο, ζητώντας ανταλλάγματα.
• Αυτό που πρέπει να γνωρίζουν όλοι όσοι πέφτουν θύματα επιτήδειων είναι πως δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποκύπτουν στον εκφοβισμό, αλλά να μπλοκάρουν το άτομο, δυσχεραίνοντας οποιαδήποτε επαφή μαζί του. Φυσικά, είναι χρήσιμο να αποθηκεύουν μηνύματα και συνομιλίες  – εφόσον υπάρχουν ως αποδεικτικά στοιχεία της απειλής.  
• Τέλος, μπορούν να απευθυνθούν σε αρμόδιους φορείς για να αναλάβουν το ζήτημα. Το Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια (CSI Institute) και η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (11188) βρίσκονται πάντοτε στη διάθεση όλων.

Συνεπώς, όλοι πρέπει να είναι υποψιασμένοι, όταν αποφασίζουν να δημοσιεύσουν κάτι ή να αποστείλουν προσωπικό υλικό σε ιδιωτική συνομιλία, διότι αυτό που μοιράζονται μπορεί να πέσει σε λάθος χέρια και εντέλει να χρησιμοποιηθεί εναντίον τους.