Γράφει ο Δημήτρης Μπισιούκης, MSc εγκληματολογίας
Το Cyberstalking είναι ένα φαινόμενο το οποίο έχει πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις στις μέρες μας και ορίζεται ως «η συνεχής παρακολούθηση κάποιου ατόμου μέσω της χρήσης διαδικτύου, και συνδέεται περισσότερο με την παρενόχληση και τον εκφοβισμό του θύματος (του ατόμου που δέχεται την απειλή). Σε πολλές χώρες του κόσμου, το cyberstalking αποτελεί αξιόποινη πράξη και διώκεται ποινικά». Οι λόγοι για τους οποίους μπορεί κάποιο άτομο να δέχεται απειλές και παρενόχληση στο διαδίκτυο ποικίλλουν.
Συνήθως, οι cyberstalkers (οι ηλεκτρονικοί εγκληματίες) αποσκοπούν στην οικονομική εκμετάλλευση ή/και στο να στιγματίσουν την προσωπικότητα του θύματος μέσα από τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Πολύ σπάνια κάποιος διαδικτυακός δράστης αποσκοπεί ταυτόχρονα και στους δύο παραπάνω στόχους. Για παράδειγμα, οι δράστες οι οποίοι έχουν να κάνουν με τον στιγματισμό και τον εξευτελισμό της προσωπικότητας του θύματος, είναι συνήθως σύντροφοι (στην πλειοψηφία οι θύτες είναι άνδρες) οι οποίοι είναι πιθανόν να θέλουν να “εκδικηθούν” την σύντροφό τους στέλνοντας απειλητικά μηνύματα ή βίντεο.
Ακόμη, μερικοί μπορεί να έχουν κάποια παθολογική εμμονή με την σύντροφο τους και να την “απειλούν στα κρυφά” με την χρήση διαδικτύου, πιστεύοντας πως με αυτόν τον τρόπο θα αναζητήσουν περισσότερη “ασφάλεια” και σιγουριά στο πλευρό τους. Μπορεί επίσης, να είναι και δυσαρεστημένοι υπάλληλοι, οι οποίοι έχουν χάσει την δουλειά τους και επιθυμούν να προκαλέσουν “ζημιά” στον εργοδότη τους, τον οποίο και θεωρούν υπεύθυνο.
Από την άλλη πλευρά, πολύ ισχυρό είναι και το οικονομικό κίνητρο, αφού πάρα πολύ μεγάλη πλειοψηφία των ηλεκτρονικών εγκληματιών αποσκοπεί στο να αποσπάσει χρηματικά ποσά από ανυποψίαστους πολίτες (είτε μεγάλα είτε μικρά), παρακολουθώντας τα αρχεία τους και τις ιστοσελίδες που επισκέπτονται στον υπολογιστή τους μέσω κακόβουλων λογισμικών προγραμμάτων (ιοί), όπως είναι για παράδειγμα ο “δούρειος ίππος” (trojan horses). Με λίγα λόγια, ο συγκεκριμένος ιός αποτελεί ένα κακόβουλο λογισμικό το οποίο διεισδύει στον υπολογιστή οποιουδήποτε ατόμου σε μεταμφιεσμένη μορφή ενός απλού αρχείου και προκαλεί χάος στο σύστημα του, όπως είναι η κλοπή των τραπεζικών του λογαριασμών, η κλοπή αρχείων αλλά και προσωπικών του πληροφοριών με σκοπό να αποκαλυφθούν η ταυτότητα και μυστικές πληροφορίες για τη ζωή του.
Επιπρόσθετα, μια πολύ διαδεδομένη μορφή εξαπάτησης από τους cyberstalkers είναι η αποστολή μηνυμάτων είτε στο κινητό είτε στην ανεπιθύμητη αλληλογραφία (spam) ανυποψίαστων πολιτών. Είναι πολύ πιθανόν χιλιάδες πολίτες να λαμβάνουν μηνύματα ή email από την τράπεζα και να ζητούν από τους χρήστες να αλλάξουν το όνομα χρήστη και τον κωδικό πρόσβασης (username και pin αντίστοιχα) από τον τραπεζικό τους λογαριασμό, κλέβοντας με αυτόν τον τρόπο τους κωδικούς πρόσβασης των πραγματικών χρηστών αν προχωρήσουν στην συγκεκριμένη ενέργεια. Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε όλοι μας πως καμία τράπεζα δεν θα στείλει ποτέ ούτε μήνυμα ούτε email ζητώντας από τους πελάτες της να αλλάξουν ηλεκτρονικά τους κωδικούς των τραπεζικών τους λογαριασμών. Αποτελεί αποκλειστικά μια καινούργια μέθοδο εξαπάτησης των ηλεκτρονικών εγκληματιών, γνωστή ως “phishing”.
Από νομικής σκοπιάς, πρόκειται για μια πολύ πρωτοποριακή εξέλιξη όσον αφορά την Ελλάδα, καθώς μόλις το 2018 η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης ζήτησε από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε να ποινικοποιήσουν το stalking (σύμφωνα με την ελληνική ορολογία, «μη εμφανής παρακολούθηση ή παρενόχληση/παρενοχλητική παρακολούθηση»). Η εν λόγω σύμβαση έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό ποινικό δίκαιο και περιλαμβάνει τόσο το stalking όσο και το cyberstalking, το οποίο έχει να κάνει, όπως είπαμε, με την παρενόχληση μέσα από την χρήση ηλεκτρονικών μέσων, όπως το διαδίκτυο. Τα αδικήματα αυτά αποτελούν μορφή πλημμελήματος στη χώρα μας και οι δράστες απειλούνται με φυλάκιση ενός έτους ή την καταβολή χρηματικού ποσού, καθώς δεν υπάρχει ακόμη εθνική νομολογία ορισμού του cyberstalking.
Προκειμένου να προστατευτούμε όλοι μας από τις απειλές εξαπάτησης και τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο, οι οποίοι είναι πολλοί και “ύπουλοι” συνήθως, πρέπει πρωτίστως να μην δημοσιεύουμε ούτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ούτε πουθενά αλλού προσωπικές μας στιγμές και πληροφορίες, προστατεύοντας έτσι την ιδιωτική μας ζωή. Ειδικότερα, να μην υπάρχουν στον υπολογιστή μας φωτογραφίες των παιδιών μας (όσο γίνεται λιγότερες), ειδικά όταν είναι με μαγιό ή τόσο ελαφριά ντυμένα, διότι αυτό μπορεί να τραβήξει την προσοχή επιτήδειων παιδόφιλων και να δημοσιοποιηθούν στο διαδίκτυο εν αγνοία μας.
Επιπροσθέτως, όσον αφορά τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, κλειδώνουμε πάντα τις προσωπικές μας πληροφορίες όπως τόπος κατοικίας, ημερομηνία γέννησης, κ.τ.λ. και απαγορεύουμε σε όλους το δικαίωμα να εισέλθουν σε αυτές για την μεγαλύτερη ασφάλεια μας. Επίσης, αλλάζουμε τακτικά τους κωδικούς πρόσβασης και όταν σταματάμε να χρησιμοποιούμε οποιαδήποτε εφαρμογή ή σελίδα, κάνουμε πάντα αποσύνδεση. Πολύ σημαντικό είναι να μην αποθηκεύουμε ποτέ τους κωδικούς πρόσβασης στον υπολογιστή μας.
Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας μαζί με την όλο και πιο ευρεία χρήση του διαδικτύου μπορεί να προσφέρει σε όλους τους ανθρώπους πολλαπλές επιλογές και δυνατότητες, αλλά αποτελεί και τον “παράδεισο” των ηλεκτρονικών εγκληματιών, αφού με την χρήση του διαδικτύου μπορούν και διαπράττουν όλο και περισσότερα εγκλήματα μέσα στον κυβερνοχώρο χωρίς να αφήνουν το παραμικρό ίχνος της ταυτότητας τους, καθώς μάλιστα η ανάπτυξη της τεχνολογίας τους επιτρέπει να εξελίσσονται ακόμη περισσότερο, να ανακαλύπτουν νέες πρακτικές εξαπάτησης ανίδεων πολιτών.
“Χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο με προσοχή, μέτρο και ασφάλεια. Δεν δημοσιεύουμε ποτέ και πουθενά προσωπικά μας στοιχεία στον κυβερνοχώρο. Αν δούμε κάτι παράξενο, ενημερώνουμε άμεσα το Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια (CSI Institute) ή και καλούμε την Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στο 11188. Αναφέρουμε το περιστατικό χωρίς καθυστέρηση και μένουμε ασφαλείς”.
https://www.flash.gr/tech/1554258/cyber-stalking-to-fainomeno-mastiga-gia-to-opoio-ligoi-miloyn
Η εθελοντική ομάδα του CSI Institute, αποτελούμενη από εξειδικευμένους επιστήμονες όπως, ψυχολόγους, εγκληματολόγους, κοινωνιολόγους καθώς και τεχνικούς δικτύων & πληροφορικής, είναι κοντά σας παρέχοντας πληροφορία, ενημέρωση και γνώση μέσα από ποικίλα θέματα αρθρογραφίας.