ChatGPT στον Άρη: Πώς μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να βοηθήσει τους επιστήμονες να μελετήσουν τον Κόκκινο Πλανήτη

Μεταφράζει η Σωτηρία Καρυοφύλλη, φοιτήτρια Ψυχολογίας

“Δεν είναι ασήμαντο. Δεν είναι απλώς ένα άρθρο. Είναι το τι θέλουμε πραγματικά να γίνουμε ως είδος”.

Ο κόσμος είναι “ζαλισμένος”, ίσως ακόμα και μπερδεμένος, από την αυξανόμενη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Ένα από τα πιο δημοφιλή εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης (AI, Artificial Intelligence) διαθέσιμο στο κοινό σήμερα είναι το ChatGPT, ένα γλωσσικό μοντέλο τροφοδοτούμενο από ΑΙ που έχει “εκπαιδευθεί” και “τροφοδοτηθεί” με τεράστιες ποσότητες διαδικτυακής πληροφορίας. Έχοντας λάβει όλα αυτά, το ChatGPT μπορεί να αναμασήσει ανθρωπόμορφες απαντήσεις κειμένων με οποιαδήποτε ζητούμενη προτροπή. Μπορεί να απαντήσει σε ερωτήματα, να συζητήσει πολλά θέματα και να συντάξει κομμάτια γραπτού λόγου.

Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα ρομπότ να περιφέρεται στην επιφάνεια του Άρη, εργοστασιακά συνδεδεμένο με το ChatGPT ή με ένα παρόμοιο γλωσσικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό το smartbot (έξυπνο ρομπότ) θα μπορούσε να είναι γεμάτο με ένα σύνολο από επιστημονικές συσκευές. Θα μπορούσε να αναλύσει ό,τι βρίσκουν τα επιστημονικά εργαλεία του επί τόπου, ίσως ακόμα και να ταξινομήσει οποιαδήποτε απόδειξη προηγούμενης ζωής.

Αυτά τα δεδομένα θα μπορούσαν να αφομοιωθούν, να αξιολογηθούν, να εκτιμηθούν και να συγκεντρωθούν σε κάποια επιστημονική μορφή. Το τελικό αποτέλεσμα των συγκεντρωμένων δεδομένων, θα μπορούσε να μεταφερθεί αργότερα απευθείας από το ρομπότ προς ένα επιστημονικό περιοδικό, σαν το Science ή το Nature, για δημοσίευση. Φυσικά, αυτή η δημοσίευση θα μπορούσε μετά να αξιολογηθεί από ομότιμους – ίσως από AI/ChatGPT κριτικούς. Ακούγεται παρατραβηγμένο;

Ποικίλες ήταν οι αντιδράσεις ορισμένων κορυφαίων ερευνητών στην παρουσίαση αυτού του εξω-πλανητικού σενάριο για τον πλανήτη Άρη.

Επιρρεπές στην παραπληροφόρηση

“Θα μπορούσε να γίνει αλλά μπορεί να υπάρξουν παραπλανητικές πληροφορίες”, είπε ο Sercan Ozcan, Σύμβουλος Διαχείρισης Καινοτομίας και Τεχνολογίας (Reader in Innovation and Technology) στο Πανεπιστήμιο του Portsmouth στο Ηνωμένο Βασίλειο. “Το ChatGPT δεν είναι 100% ακριβές και είναι επιρρεπές σε ψευδαισθήσεις”. Ο Ozcan είπε ότι δεν είναι σίγουρος αν το ChatGPT θα ήταν αξιόπιστο αν δεν υπάρχει προηγούμενος όγκος εργασίας για να τον αναλύσει και να τον μιμηθεί. “Πιστεύω πως οι άνθρωποι εξακολουθούν να κάνουν καλύτερη δουλειά από το ChatGPT, ακόμα κι αν είναι πιο αργοί”, ανέφερε. Η συμβουλή του είναι να μην χρησιμοποιείται το ChatGPT “σε τομείς που δεν μπορούμε να αποδεχθούμε κανένα σφάλμα”.

Ανθρώπινη παρέμβαση

Ο Steve Ruff, αναπληρωτής καθηγητής έρευνας στη Σχολή Εξερεύνησης της Γης και του Διαστήματος του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αριζόνα στο Tempe, δραστηριοποιείται έντονα στον τομέα μελέτης του Άρη. “Η πρώτη μου αντίδραση είναι ότι είναι αρκετά απίθανο τα δεδομένα που θα προκύψουν από την τοπική εξερεύνηση να αποτελέσουν ρεαλιστικό σενάριο, με δεδομένο πως η διαδικασία περιλαμβάνει συζητήσεις μεταξύ της ομάδας σχετικά με τις παρατηρήσεις και την ερμηνεία τους”, ανέφερε ο Ruff. “Είμαι δύσπιστος για το ότι κάθε ΑΙ, εκπαιδευμένο σε υπάρχουσες παρατηρήσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ερμηνεύσει επαρκώς, νέες παρατηρήσεις χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, ειδικά με νέα σύνολα δεδομένων οργάνων, που δεν ήταν διαθέσιμα παλαιότερα. Κάθε τέτοιο σύνολο δεδομένων απαιτεί επίπονες προσπάθειες για να ταξινομηθεί”. Βραχυπρόθεσμα, ο Ruff πιστεύει πως το ΑΙ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τις λειτουργίες του Rover (Mars Rover, μηχανοκίνητο όχημα που έχει σχεδιαστεί για να ταξιδεύει στην επιφάνεια του Άρη), όπως η επιλογή στόχων προς παρατήρηση χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, και για την πλοήγηση.

Προτεραιότητες

Σε ποιον κόσμο θέλουμε να ζούμε; Ίσως αυτή να είναι η σημαντικότερη ερώτηση, σύμφωνα με τη Nathalie Cabrol, διευθύντρια του Κέντρου Ερευνών Carl Sagan του Ινστιτούτου SETI στο Mountain View, της Καλιφόρνια. “Προτεραιότητες”, είπε η Cabrol.  “Το ΑΙ είναι ένα τρομερό εργαλείο, και πρέπει να χρησιμοποιείται με τέτοιο τρόπο που να υποστηρίζει τους ανθρώπους στις δραστηριότητές τους. Για την ακρίβεια, αυτό ήδη το κάνουμε κάθε μέρα, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο”, πρόσθεσε, “ και μια βελτιωμένη έκδοση μπορεί να κάνει τα πράγματα καλύτερα”.

Από την άλλη πλευρά, όπως όλα τα ανθρώπινα εργαλεία, είναι αμφίσημα και καμιά φορά οδηγούν τους ανθρώπους να σκέφτονται “παράλογα”, πρόσθεσε η Carol, και πιστεύει πως τέτοια είναι και η εν λόγω περίπτωση. “Προσωπικά μου αρέσει να γράφω άρθρα. Είναι μια καλή στιγμή που βλέπω τη δουλειά μου να καρποφορεί και μπορώ να συγκεντρώνω μαζί τις ιδέες μου στο χαρτί”, είπε η Cabrol, η οποία το βλέπει σαν ένα σημαντικό μέρος της δημιουργικής της διαδικασίας. “Όμως, ας υποθέσουμε για μια στιγμή ότι αφήνω αυτόν τον αλγόριθμο να το γράψει για μένα. Μετά μου λέει ότι είναι εντάξει και ότι το κείμενο θα ελεγχθεί,” ανέφερε η Cabrol. “Από ποιον όμως; Θα υπέθετα πως αν αφήνεις τους αλγορίθμους να κάνουν για σένα τη δουλειά είναι γιατί θεωρείς πως είναι λιγότερο προκατειλημμένοι και θα κάνουν καλύτερη δουλειά; Ακολουθώντας αυτή τη λογική, θα υπέθετα ότι ένας άνθρωπος δεν θα ήταν ο κατάλληλος να εξετάσει ένα τέτοιο κείμενο”.

Φάσματα του “διανθρωπισμού”

H Cabrol διαισθάνεται πως η επόμενη ερώτηση είναι: Πού σταματάμε; Τι κι αν όλοι οι ερευνητές ζητήσουν από το ΑΙ να γράψει τις ερευνητικές τους προτάσεις προς επιχορήγηση; Κι αν κάνουν κάτι τέτοιο και δεν το αναφέρουν; “Αυτό εξαρτάται από το σε ποιον κόσμο θέλετε να ζήσετε και τι θέλετε να μείνει στην ανθρωπότητα”, είπε η Cabrol. “Είμαστε δημιουργικά όντα και δεν είμαστε τέλειοι”, συνέχισε, “αλλά μαθαίνουμε από τα λάθη μας και αυτό αποτελεί μέρος της εξέλιξής μας. Τα λάθη και η μάθηση είναι με άλλα λόγια η ‘προσαρμογή’ ”, ανέφερε. “Επιτρέποντας στο ΑΙ να εμπλακεί με αυτά που μας κάνουν ανθρώπους, τα βάζουμε με τη δική μας εξέλιξη”, πρόσθεσε η Cabrol, ενώ βλέπει φάσματα του “διανθρωπισμού” σε όλο αυτό. Ο διανθρωπισμός μπορεί να οριστεί ως ένα αφηρημένο ιδεολογικό κίνημα, ενωμένο υπό την πεποίθηση ότι το ανθρώπινο είδος μπορεί να εξελιχθεί πέρα από τους σωματικούς και πνευματικούς του περιορισμούς, ειδικά μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας.

“Φυσικά, δεν πρόκειται για ένα τσιπάκι στον εγκέφαλό μας, καθώς ο λόγος γίνεται απλώς για ένα άρθρο, θα έλεγε κανείς. Δυστυχώς, αποτελεί μέρος μιας αρκετά ευρύτερης, και πολύ ανησυχητικής, συζήτησης για την (κακή) χρήση του ΑΙ”, κατέληξε η Cabrol. “Δεν πρόκειται για κάτι ασήμαντο, δεν είναι απλώς ένα κείμενο/άρθρο. Είναι το τι θέλουμε πραγματικά να γίνουμε ως είδος. Προσωπικά, θεωρώ το ΑΙ χρήσιμο σαν εργαλείο, και θα το περιορίσω ως τέτοιο”.

Περιορισμένη γνώση

“Πόσο αστείο είναι το γεγονός ότι ακόμα διαφωνούμε για τον ορισμό της ζωής, όπως την ξέρουμε, και αρχίζουμε να χρησιμοποιούμε ένα εργαλείο σε αυτή την αναζήτηση που επεκτείνει επίσης τον ορισμό της ζωής”, είπε η Amy Williams, επίκουρη καθηγήτρια στις Γεωλογικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα στο Gainesville. Συμμετέχει ως επιστήμονας στις αποστολές Curiosity and Perseverance της NASA, οι οποίες έχουν ρομπότ που ανιχνεύουν τον Άρη.

Η Williams αντέδρασε στην αποστολή ενός ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, σε έναν άλλο πλανήτη, με απόλυτη ειλικρίνεια. “Την πρώτη φορά που χρησιμοποίησα το ChatGPT ήταν ενώ προετοιμαζόμουν για αυτή την απάντηση,  ρωτώντας: “ ‘Ποια οργανικά μόρια εντόπισαν τα rovers του Άρη;’ Η ερώτηση βασιζόταν στο συγκεκριμένο πεδίο της προσωπικής μου εξειδίκευσης”, ανέφερε στο Space.com. “Ήταν διαφωτιστικό καθώς έκανε σπουδαία δουλειά με το να μου παρέχει δηλώσεις που θα χαρακτήριζα ως ισχυρές και κατάλληλες για μια περίληψη, που θα μπορούσα να δώσω σε μια ομιλία στο ευρύ κοινό για τα οργανικά μόρια στον Άρη”, είπε η Williams.

Όμως, επίσης, έδειξε στη Williams τους περιορισμούς του μιας και μπορούσε να έχει πρόσβαση, σ’ αυτήν την περίπτωση, μόνο σε δεδομένα, από το Σεπτέμβρη του 2021 – επισημαίνοντάς το ως “περιορισμένη γνώση”. “Επομένως οι απαντήσεις του δεν περιλάμβαναν όλο το εύρος των δημοσιευμένων αποτελεσμάτων σχετικά με την οργανικά στοιχεία στον Άρη, τα οποία γνωρίζω από το 2021 και μετά”, είπε. Επισημαίνοντας πως δεν είναι ειδικός στο ΑΙ ή τις μηχανές μάθησης, η Williams είπε πως μελλοντικές επαναλήψεις του ChatGPT + AI θα είναι πιθανότατα σε θέση να ενσωματώσουν περισσότερο πρόσφατα δεδομένα και να δημιουργήσουν μια συνολική σύνθεση των πρόσφατων αποτελεσμάτων από οποιαδήποτε διαθέσιμη επιστημονική ανακάλυψη.

“Ωστόσο, ακόμα τα βλέπω αυτά ως εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν μαζί με τους ανθρώπους, κι όχι στη θέση των ανθρώπων”, επισήμανε η Williams. “Δεδομένων των περιορισμών στην ανερχόμενη και κατερχόμενη σύνδεση δεδομένων με το σημερινό μας δίκτυο, Deep Space Network, είναι δύσκολο για μένα να βρω έναν τρόπο να αναρτηθεί στη βάση δεδομένων το σύνολο όλων αυτών των γνώσεων για κάτι τόσο περίπλοκο όπως, για παράδειγμα, τα τρέχοντα και ιστορικά δεδομένα και το πλαίσιο για τις πηγές, τις καταβόθρες και το πεπρωμένο των οργανικών μορίων στον Άρη, έτσι ώστε το ενσωματωμένο ΑΙ να μπορέσει να δημιουργήσει σημειώσεις για δημοσίευση”, ανέφερε.

Τοποθέτηση εντός πλαισίου

H Williams βλέπει την πρωτοποριακή πλανητική έρευνα σαν κάτι που απαιτεί “αναδρομή, ενδοσκόπηση και προοπτική”. Διευρύνουμε τα όρια της επιστήμης εξετάζοντας επιλογές, πρόσθεσε, που δεν είχαμε ποτέ έως τώρα λάβει υπόψη.

“Αυτή τη στιγμή, η εμπειρία μου με το ChatGPT μου έδειξε πως είναι σπουδαίο στην αναζήτηση πηγών και στο να μετατρέπει την πληροφορία σε σχολιασμένη βιβλιογραφία επιτυχώς. Σίγουρα μπορεί να μου γλιτώσει κάποιο χρόνο στην αναζήτηση βασικής και θεμελιώδους γνώσης. Μου είπε τι γνωρίζουμε ήδη – και το πληκτρολόγησε με πολύ ωραίο τρόπο!- αλλά δεν ήταν κάτι που δεν θα μπορούσε να μου πει οποιοσδήποτε προπτυχιακός φοιτητής στην οργανική γεωχημεία του Άρη”.

Στο τέλος, η Williams είπε ότι ενώ το ChatGPT είναι ένα δυνατό εργαλείο που μπορεί να αυξήσει θετικά την διαδικασία μεταφοράς πληροφοριών και νέων ανακαλύψεων, “δεν φαίνεται να αντικαθιστά την ανθρώπινα καθοδηγούμενη διαδικασία σύνθεσης νέων πληροφοριών και να εντάσσεται σε ένα πλαίσιο για να δημιουργήσει νέες γνώσεις στην επιστήμη. Ωστόσο, αν κάθε ταινία επιστημονικής φαντασίας με τεχνητή νοημοσύνη που έχω δει προβλέπει το μέλλον, μπορεί να κάνω λάθος!”.

Πηγή:

https://www.space.com/artificial-intelligence-chatgpt-mars