Γράφει ο Γιώργος Καρανταΐδης, υπ. Διδάκτωρ Α.Π.Θ. στην Επεξεργασία Σήματος και Ανάλυση Πληροφοριών, Μηχανικός, MSc
Το πρόσφατο ατύχημα ενός αυτοκινήτου Tesla στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο οποίο έχασαν τη ζωή τους δύο άτομα, έχει ξαναρχίσει τη συζήτηση για τις δυνατότητες και την ασφάλεια των σημερινών τεχνολογιών «αυτο-οδήγησης». Τα αυτοκίνητα Tesla περιλαμβάνουν ένα “αυτόματο πιλότο” που παρακολουθεί την κυκλοφορία και τα σήματα λωρίδας και η εταιρεία αναπτύσσει επί του παρόντος ένα πιο προηγμένο σύστημα “πλήρους αυτο-οδήγησης” που υπόσχεται αυτόματη πλοήγηση, στάση στα φανάρια και άλλα. Για το συγκεκριμένο δυστύχημα, οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι κανείς δεν βρισκόταν στο κάθισμα του οδηγού όταν συνέβη η σύγκρουση. Ο διευθύνων σύμβουλος της Tesla, Elon Musk, δήλωσε ότι δεν ήταν καν ενεργοποιημένες οι δυνατότητες αυτο-οδήγησης πριν γίνει η σύγκρουση.
Ωστόσο, το τραγικό περιστατικό έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με την τεχνολογία αυτο-οδήγησης: πόσο ασφαλής είναι και πόση προσοχή απαιτεί από τους οδηγούς;
Τι εννοούμε με τον όρο «αυτο-οδήγηση»;
Οι ειδικοί μιλούν για έξι επίπεδα αυτόνομης τεχνολογίας οχημάτων, που κυμαίνονται από το επίπεδο 0 (ένα παραδοσιακό όχημα χωρίς αυτοματοποίηση) έως το επίπεδο 5 (ένα όχημα που μπορεί ανεξάρτητα να κάνει οτιδήποτε μπορεί να κάνει ένας οδηγός).
Οι περισσότερες αυτοματοποιημένες λύσεις οδήγησης που διατίθενται σήμερα στην αγορά απαιτούν ανθρώπινη παρέμβαση. Αυτό τους βάζει στο επίπεδο 1 (βοήθεια οδηγού, όπως η διατήρηση ενός αυτοκινήτου σε μια λωρίδα ή η διαχείριση της ταχύτητάς του) ή το επίπεδο 2 (μερικός αυτοματισμός, όπως το τιμόνι και ο έλεγχος ταχύτητας). Αυτές οι δυνατότητες προορίζονται για χρήση με έναν προσεκτικό οδηγό έτοιμο να αναλάβει τον έλεγχο ανά πάσα στιγμή.
Τα οχήματα επιπέδου 3 έχουν μεγαλύτερη αυτονομία και μπορούν να λάβουν ορισμένες αποφάσεις μόνα τους, αλλά ο οδηγός πρέπει να παραμείνει σε εγρήγορση και να πάρει τον έλεγχο εάν το σύστημα δεν μπορεί να οδηγήσει. Τα τελευταία χρόνια, έχουν σημειωθεί αρκετά θανατηφόρα ατυχήματα που αφορούν οχήματα επιπέδου 2 και 3. Αυτές οι συντριβές αποδόθηκαν σε μεγάλο βαθμό σε ανθρώπινο λάθος. Οι κατασκευαστές οχημάτων και οι νομοθέτες έχουν επικριθεί για το ότι δεν κάνουν αρκετά για να καταστήσουν αυτά τα συστήματα πιο ανθεκτικά στην κακή χρήση από τους απρόσεκτους οδηγούς.
Η πορεία προς υψηλότερα επίπεδα αυτοματισμού
Στα υψηλότερα επίπεδα αυτοματισμού, ένας οδηγός δεν θα συμμετέχει απαραίτητα στην οδήγηση. Ο οδηγός θα αντικατασταθεί αποτελεσματικά από το λογισμικό αυτο-οδήγησης τεχνητής νοημοσύνης. Το Επίπεδο 4 είναι ένα όχημα «αυτο-οδήγησης» που έχει περιορισμένο πεδίο για το πού και πότε θα οδηγήσει. Το καλύτερο παράδειγμα οχήματος επιπέδου 4 είναι το έργο Robotaxi της Waymo της Google. Άλλες εταιρείες σημειώνουν επίσης σημαντική πρόοδο στην ανάπτυξη οχημάτων επιπέδου 4, αλλά αυτά τα οχήματα δεν διατίθενται προς το παρόν στο κοινό.
Το επίπεδο 5 αντιπροσωπεύει ένα πραγματικά αυτόνομο όχημα που μπορεί να πάει οπουδήποτε και ανά πάσα στιγμή, ακριβώς όπως ένα συμβατικό αυτοκίνητο με οδηγό. Η μετάβαση από το επίπεδο 4 στο επίπεδο 5, ωστόσο, είναι τάξεις μεγέθους πιο δύσκολη από τις μεταβάσεις μεταξύ άλλων επιπέδων και μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να επιτευχθεί. Ενώ οι τεχνολογίες που απαιτούνται για να επιτρέψουν υψηλότερα επίπεδα αυτοματισμού προχωρούν γρήγορα, η παραγωγή ενός οχήματος που μπορεί να ολοκληρώσει ένα ταξίδι με ασφάλεια και νόμιμα χωρίς ανθρώπινη συμβολή παραμένει μια μεγάλη πρόκληση. Πρέπει να ξεπεραστούν τρία βασικά εμπόδια προτού μπορέσουν να εισαχθούν με ασφάλεια στην αγορά: τεχνολογία, κανονισμοί και αποδοχή από το κοινό.
Τεχνητή νοημοσύνη και λογισμικό αυτο-οδήγησης
Το λογισμικό αυτο-οδήγησης είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό διαφοροποίησης των αυτοματοποιημένων οχημάτων. Το λογισμικό βασίζεται σε αλγόριθμους μηχανικής μάθησης και σε νευρωνικά δίκτυα βαθιάς μάθησης που περιλαμβάνουν εκατομμύρια εικονικούς νευρώνες που μιμούνται τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Τα νευρωνικά δίκτυα δεν περιλαμβάνουν ένα ντετερμινιστικό μοντέλο προγραμματισμού. Δηλαδή, «εάν συμβεί Χ, τότε κάνουμε Υ». Αντιθέτως, εκπαιδεύονται να αναγνωρίζουν και να ταξινομούν αντικείμενα χρησιμοποιώντας παραδείγματα εκατομμυρίων βίντεο και εικόνων από πραγματικές συνθήκες οδήγησης. Αν και αυτοί οι αλγόριθμοι μπορούν να ανιχνεύσουν και να ταξινομήσουν αντικείμενα με μεγάλη ακρίβεια, δεν μπορούν να μιμηθούν τις περίπλοκες καταστάσεις που μπορεί να συναντήσει κανείς κατά τη διάρκεια της οδήγησης. Τα αυτόνομα οχήματα όχι μόνο πρέπει να ανιχνεύουν και να αναγνωρίζουν ανθρώπους και άλλα αντικείμενα, αλλά πρέπει επίσης να αλληλεπιδρούν, να κατανοούν και να αντιδρούν στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται αυτά τα πράγματα.
Πρέπει επίσης να ξέρουν πώς να αντιδράσουν σε άγνωστες περιστάσεις. Χωρίς ένα μεγάλο σύνολο παραδειγμάτων για όλα τα πιθανά σενάρια οδήγησης, το έργο της διαχείρισης του απροσδόκητου θα είναι μια δύσκολη κατάσταση την οποία θα πρέπει να βγάλουν εις πέρας.
Δημόσια αποδοχή
Το κοινό πρέπει να συμμετέχει σε αποφάσεις σχετικά με την ανάπτυξη και την υιοθέτηση αυτό-οδηγούμενων οχημάτων. Διαφορετικά, υπάρχει κίνδυνος υπονόμευσης της δημόσιας εμπιστοσύνης, εάν οι τεχνολογίες αυτο-οδήγησης δεν ρυθμίζονται με αυστηρότητα για τη διασφάλιση της δημόσιας ασφάλειας. Η έλλειψη εμπιστοσύνης θα επηρεάσει όχι μόνο εκείνους που θέλουν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία, αλλά και σε αυτούς που μοιράζονται το δρόμο μαζί τους. Οι πιλοτικές δοκιμές τεχνολογιών αυτο-οδήγησης μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της αντίληψης και της αποδοχής του κοινού.
Τέλος, αυτό το τραγικό περιστατικό στις Η.Π.Α. θα πρέπει να χρησιμεύσει ως καταλύτης για να ωθήσει τις ρυθμιστικές αρχές και τη βιομηχανία να δημιουργήσουν μια ισχυρή κουλτούρα ασφάλειας και να καθοδηγήσουν τις καινοτομίες στις τεχνολογίες αυτο-οδήγησης.
Ένας από τους σκοπούς του CSI Institute είναι η άμεση, έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση όλων των πολιτών. Πάντα κοντά σας για ενημέρωση και επαγρύπνηση.