Αυτοεκτίμηση | Ο ρόλος της στη βία και την κακοποίηση

Γράφει η Αντιγόνη Κολιού, απόφοιτη Ιστορίας, μετάφρασης και διερμηνείας

Η αυτοεκτίμηση αποτελεί τον αντικατοπτρισμό της προσωπικής και συναισθηματικής στάσης απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό. Αποτελεί τον καθρέφτη του ίδιου του εαυτού μας και τον βαθμό της πίστης στις προσωπικές μας ικανότητες. Η εκτίμηση και η αποδοχή του εαυτού αποτελεί την βάση μιας ισορροπημένης ψυχικής υγείας. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, είναι εξαιρετικά «επικίνδυνη» για το άτομο, καθώς επηρεάζει σημαντικά την ψυχολογική του κατάσταση όπως επίσης τις κοινωνικές αλλά και διαπροσωπικές του σχέσεις.

Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση διακρίνονται από αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, αίσθηση μειωμένης αξίας και υποτιμημένων ικανοτήτων και αυτό έχει ως συνέπεια την αποδοχή προσβλητικών συμπεριφορών, τον εύκολο  συμβιβασμό και την υπονόμευση της προσωπικότητάς τους. Το χαμηλό επίπεδο αυτοεκτίμησης συνδέεται επίσης με τα φαινόμενα  βίας και κακοποίησης. Η ενδοοικογενειακή βία, που σημειώνει ραγδαία αύξηση τα τελευταία χρόνια, αποτελεί μία από τις σοβαρότερες συνέπειες της έλλειψης αυτοεκτίμησης.

Η ενδοοικογενειακή βία δεν αφορά μόνο σωματική κακοποίηση, αλλά μπορεί να είναι συναισθηματική και ψυχολογική. Ωστόσο, η ψυχολογική  βία που ασκείται είναι η σοβαρότερη μορφή, καθώς χαράζει τη ψυχική και την κοινωνική ταυτότητα του θύματος. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό, η παθητική στάση, η εσωστρέφεια, οδηγούν το θύμα στην ανοχή μιας καταχρηστικής και κακοποιητικής σχέσης καθώς και στη συνήθεια μιας επώδυνης καθημερινότητας. Το γυναικείο φύλο είναι συνήθως πιο ευάλωτο σε αυτές τις συμπεριφορές.

Ο δράστης, συνήθως, εκμεταλλεύεται τη συναισθηματική κατάσταση του θύματος, αισθάνεται ισχυρότερος  και  ελέγχει τις κινήσεις της συζύγου – συντρόφου, την απομονώνει κοινωνικά, της δημιουργεί σύμπλεγμα κατωτερότητας και έπειτα προχωρά σε εκβιασμούς και απειλές. Αυτή η στάση καταβάλλει ψυχολογικά το ήδη αποδυναμωμένο συναισθηματικά θύμα καθώς αισθάνεται αδύναμο να διαφύγει και να ανταπεξέλθει σε μια νέα πραγματικότητα. Επιπλέον, η επικρατούσα αρχή «τα εν οίκο μη εν δήμω» προκαλούν στη θύματα αισθήματα ντροπής και φόβου για δημοσιοποίηση της βίαιης συμπεριφοράς που βιώνουν. Αυτό σημαίνει πως τα κοινωνικά πρότυπα επιτάσσουν τη συγκαταβατικότητα κα την ανεκτικότητα παραμερίζοντας τις αξίες αυτοσεβασμού και αυτοεκτίμησης.

Εν κατακλείδι, η αυτοεκτίμηση είναι  αναμφίβολα αναπόσπαστο κομμάτι μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας καθώς και ένα πολύτιμο συστατικό στοιχείο σε κάθε είδους σχέση. Η υψηλή αυτοεκτίμηση δεν θα καταπολεμήσει από μόνη της την ενδοοικογενειακή βία, αλλά είναι βέβαιο πως  άτομα με καλύτερη αυτό-εικόνα, υψηλή αίσθηση αυτοσεβασμού και πίστης στον εαυτό, είναι ικανά να αντιμετωπίσουν ευκολότερα κακοποιητικές συμπεριφορές και να ξεφύγουν από μία επίπονη κατάσταση. Είναι αξιοσημείωτη η στήριξη ειδικών ψυχικής υγείας που στοχεύουν στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της εσωτερικής δύναμης που όλοι διαθέτουμε ως όπλα άμυνας και αντιμετώπισης κάθε παράνομης και βίαιης στάσης. Η καταπολέμηση της αρνητικής σκέψης για τον εαυτό, η ανάπτυξη της αποφασιστικότητας, η αγάπη για τον εαυτό και η πίστη στις ικανότητες μας μπορούν να συμβάλλουν σε πιο υγιείς κοινωνικές, οικογενειακές αλλά και προσωπικές σχέσεις και θα οδηγήσουν σε μία πιο ισορροπημένη συναισθηματική και ψυχική υγεία.