Μετάφραση από Χριστίνα Μπομπογιάννη
Μην λέτε «απλώς μη συνδέεστε στο διαδίκτυο» γιατί οι ενήλικες δεν θα το έκαναν αυτό αν συνέβαινε κάτι στον πραγματικό κόσμο. Αν σε ακολουθούσαν στο σπίτι, δεν είναι σα να έλεγαν: «Ε, σταμάτα να φεύγεις από το σπίτι». Βοηθήστε το άτομο να καταλάβει ότι δεν ήταν δικό του λάθος και προσπαθήστε να το βοηθήσετε να το ξεπεράσει, γίνετε ένας ώμος για να κλάψετε, αλλά μην προσπαθήσετε να επηρεάσετε την κοινωνική του ζωή. Οι νέοι συχνά διστάζουν να εμπλέξουν τους ενήλικες στη διαδικτυακή τους ζωή. Πολλοί φοβούνται ότι οι γονείς και οι δάσκαλοι θα παρεξηγήσουν ή θα δράσουν υπερβολικά ως απάντηση σε αυτό που θεωρούν ως επί το πλείστον ως φυσιολογική, μη προβληματική συμπεριφορά και εμπειρίες. Άλλοι λένε ότι είναι απογοητευμένοι από τους ενήλικες που «υποτιμούν» τις εμπειρίες τους.
Τα τελευταία οκτώ χρόνια, είχα κάνει εκτενείς συζητήσεις με (κυρίως) εφήβους από διάφορα κοινωνικό-οικονομικά υπόβαθρα, εθνότητες, σεξουαλικούς προσανατολισμούς και φύλα σχετικά με τις εμπειρίες τους από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων. Πολλοί από αυτούς με τους οποίους μιλάω αρχικά προσπαθούν να υποβαθμίσουν τα τυχόν προβλήματα. Ξεκαθαρίζουν ότι τους αρέσει να είναι online και ξέρουν πώς να χειριστούν τα τυχόν προβλήματα που μπορεί να προκύψουν. Αλλά όταν τους ζητάω να μου πουν περισσότερα για αυτά τα προβλήματα, ενώ παραμένουν ουδέτεροι και ενδιαφέρομαι αντί να φαίνομαι επικριτικός , είναι σχεδόν σαν να ανοίγουν οι πύλες. Θέλουν να μιλήσουν για πράγματα που δεν τους αρέσουν και αγωνίζονται. Απλά ανησυχούν ότι θα μπουν σε μπελάδες αν είναι πολύ ειλικρινείς.
Μερικοί περιγράφουν μια ακατάπαυστη ροή κακοποίησης και μίσους που μπορεί να «καταστρέψει» την εμπειρία του να είσαι στο διαδίκτυο. Ένα 14χρονο κορίτσι λέει ότι υπάρχει «τόσος σεξισμός, ρατσισμός και ομοφοβία» που πιστεύει ότι είναι λάθος, αλλά και ταυτόχρονα είναι απλώς ένα αναπόφευκτο κομμάτι του διαδικτύου. Ένα 14χρονο αγόρι αποκαλύπτει: «Μερικές φορές ήταν ρατσιστές μαζί μου… Δεχόμουν ρατσιστικά σχόλια σε μηνύματα από άλλους ανθρώπους». Ορισμένα LGBTQ+ κορίτσια μου λένε για την έκταση του μίσους που βιώνουν στο διαδίκτυο: Υπάρχει πολύς εκφοβισμός, προέρχεται τόσο από ενήλικες όσο και από άλλα παιδιά, ακόμα σε ασφαλείς χώρους. Υπάρχουν ομαδικές συνομιλίες στο διαδίκτυο όπου προστίθενται άτομα και είναι σκόπιμο, για να μπορούν οι άνθρωποι να τους μισούν.
Επισημαίνουν επίσης ότι στον πραγματικό κόσμο, οι άνθρωποι δεν αποδέχονται ούτε τη σεξουαλικότητα ούτε την ταυτότητα του φύλου τους. Οι περισσότεροι εξακολουθούν να θέλουν να παραμένουν στο διαδίκτυο παρά τους κινδύνους, επειδή τουλάχιστον υπάρχει η πιθανότητα να συνδεθούν με άλλους ομοϊδεάτες. Ωστόσο, συχνά φαίνονται αρκετά απογοητευμένοι σχετικά με τον τρόπο που μπορούν να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον στο διαδίκτυο και να θέτουν προς αμφισβήτηση την κακή συμπεριφορά, γνωρίζοντας παράλληλα την επικινδυνότητα να το κάνουν.
Ομοίως, τα κορίτσια αλλά και τα αγόρια, φαίνεται ότι σχεδόν πρέπει να αποδεχτούν την αποστολή ανεπιθύμητου και αυτόκλητου σεξουαλικού περιεχομένου ως προϋπόθεση για να είναι στο διαδίκτυο. «Νομίζω ότι κάπως σιωπάς γι’ αυτό», μου λέει ένα 12χρονο κορίτσι, προτείνοντας ότι το να επικαλεστείς μια τέτοια συμπεριφορά θα μπορούσε να έχει τρομερές συνέπειες αν ο αποστολέας το πει στη συνέχεια στους φίλους του. Αυτό που είναι σαφές από όλες τις συζητήσεις μου είναι ότι οι περισσότεροι νέοι θεωρούν ότι το να είσαι πιο χαλαρός στις μεγάλες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί μόνο ένα μέρος της λύσης. Βλέπουν τα ζητήματα ως ζητήματα κοινωνικού χαρακτήρα, πέρα από το να είναι απλώς ένα διαδικτυακό πρόβλημα, αλλά ως αναπόσπαστο κομμάτι της ευρύτερης ζωής τους. Όπως το θέτει ένα 14χρονο κορίτσι: «Δεν είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το θέμα, είναι η κοινωνία και το πώς μας διδάσκουν να τα χειριζόμαστε».
Νόμιμο αλλά επιβλαβές
Το περιεχόμενο του νέου νομοσχεδίου της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο είναι τόσο περίπλοκο όσο και αμφιλεγόμενο. Η αναφερόμενη κατάργηση μιας ενότητας που ασχολείται με «νόμιμο αλλά επιβλαβές» περιεχόμενο που δημοσιεύεται από τις μεγαλύτερες και «υψηλότερου κινδύνου» πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχει προσελκύσει ευρεία κριτική σε ορισμένες πλευρές, αλλά ισχυρή υποστήριξη μεταξύ όσων θεωρούν το νομοσχέδιο (το οποίο πρέπει να οριστικοποιηθεί έως το καλοκαίρι του 2023 ) ως απειλή για την ελευθερία του λόγου. Θεωρητικά αυτό το μέτρο αφορά ενήλικες, καθώς τα παιδιά προστατεύονται ήδη από την προβολή επιβλαβούς υλικού από πύλες ασφαλείας «κάτω των 18». Ωστόσο, πολλοί από αυτούς που επικρίνουν την κατάργηση αυτής της ενότητας εξακολουθούν να ανησυχούν βαθιά για την ικανότητα των παιδιών να βλέπουν νόμιμο αλλά επιβλαβές περιεχόμενο.
Η αναφορά του ιατροδικαστή για τον θάνατο της 14χρονης Μόλι Ράσελ τον Νοέμβριο του 2017, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η προβολή περιεχομένου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είχε συμβάλει με «περισσότερο από έναν τρόπο» στον θάνατό της. Ο ανώτερος ιατροδικαστής, Andrew Walker, είπε ότι το υλικό που είχε δει ο Russell «δεν θα έπρεπε να ήταν διαθέσιμο για να το δει ένα παιδί». Σε απάντηση, ο πατέρας της Ian Russell πρότεινε ότι οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης θα πρέπει να σκεφτούν πολύ καλά εάν οι πλατφόρμες τους είναι κατάλληλες για νέους. Υπήρξαν πολλά άλλα παραδείγματα νεαρών ατόμων που βλάπτονται ως αποτέλεσμα διαδικτυακών εμπειριών, μεταξύ άλλων μετά από εκφοβισμό ή μετά από κοινή χρήση σεξουαλικών εικόνων στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με τη ρυθμιστική αρχή των μέσων ενημέρωσης του Ηνωμένου Βασιλείου Ofcom, περισσότερα από το ένα τρίτο των παιδιών ηλικίας 8 έως 17 ετών έχουν δει κάτι ανησυχητικό ή άσχημο στο διαδίκτυο τους τελευταίους 12 μήνες, ενώ ένα στα τρία λέει ψέματα για την ηλικία του για να αποκτήσει πρόσβαση σε περιεχόμενο που αφορά ενήλικες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η κατανάλωση περιεχομένου σε πλατφόρμες κοινής χρήσης βίντεο όπως το YouTube και το TikTok είναι η πιο δημοφιλής διαδικτυακή δραστηριότητα για παιδιά, με το 31% να έχει δημοσιεύσει περιεχόμενο που έχει δημιουργήσει, πιο συχνά στο TikTok. Οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν περιορισμούς ηλικίας, αλλά οι περισσότερες δεν διαθέτουν ισχυρούς μηχανισμούς για την επιβολή τους – ο χρήστης πρέπει απλώς να εισαγάγει μια ημερομηνία γέννησης, την οποία μπορεί να ορίσει ο ίδιος. Η έρευνα του Children Commissioner για το 2020 διαπίστωσε ότι πάνω από τα μισά παιδιά ηλικίας 11 έως 13 ετών και πάνω από το ένα τρίτο των παιδιών ηλικίας 8 έως 10 ετών ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν πλατφόρμες παρόλο που δεν είναι αρκετά μεγάλα ηλικιακά.
Φυσικά, τα παιδιά και οι νέοι ( παιδιά από 13 έως 17 ετών) διαφέρουν πολύ ως προς τον τρόπο με τον οποίο μιλούν για τα ζητήματα και στα επίπεδα κριτικής επίγνωσής τους και ψηφιακού γραμματισμού. Αλλά σε αυτήν τη «μεταψηφιακή εποχή» όπου η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης θεωρείται δεδομένη από παιδιά ηλικίας 12 ετών και σε ορισμένες περιπτώσεις δέκα ή μικρότερων ετών , το να ακούτε τις απόψεις τους είναι ένα κρίσιμο μέρος για την κατανόηση του καλύτερου τρόπου παρακολούθησης και ρύθμισης του διαδικτυακού τοπίου. Σε αυτό το άρθρο, τα παιδιά και οι νέοι μιλούν με ειλικρίνεια για το ποια νομίζουν ότι είναι τα πιο πιεστικά ζητήματα και πώς θέλουν να υποστηρίζονται καθώς αντιμετωπίζουν τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν.
Μεικτά μηνύματα
Όλοι έχουν τέλειο μακιγιάζ και τέλεια σώματα και σκέφτεσαι: Γιατί δεν είμαι εγώ έτσι; (13χρονο κορίτσι)
Η ιδέα ότι οι διαδικτυακοί χώροι μπορεί να είναι διασκεδαστικοί, ενημερωτικοί και αναζωογονητικοί, αλλά και διχαστικοί και διχασμένοι, έχει εμφανιστεί ξανά και ξανά στις συζητήσεις μου με τους νέους. Κάποια κορίτσια έχουν ενθουσιαστεί λέγοντάς μου για τη διασκέδαση μεταξύ τους με χορούς και συγχρονισμό χειλιών στο TikTok, σε όλο τον κόσμο, με στόχο να προσεγγίσουν όσο το δυνατόν περισσότερους θεατές. Πολλοί είναι αρκετά απορριπτικοί στις τυχόν αρνητικές επιπτώσεις και λένε ευθαρσώς ότι είναι απλώς να διασκεδάσουν. Υποστηρίζουν ότι οι διαδικτυακοί χώροι μπορούν να περιλαμβάνουν ποικίλες αναπαραστάσεις και περιεχόμενο «θετικό για το σώμα», ενώ απωθούνται από τους φόβους για συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς και υπερβολικά επιμελημένους τρόπους ζωής.
Περιγράφουν επίσης ότι βλέπουν συμπεριφορές κακοποίησης και ντροπής καθώς περιηγούνται σε αναρτήσεις και στα σχόλια, μερικά από τα οποία απευθύνονται σε αυτούς προσωπικά.
Τα κορίτσια μου λένε για το τι ακριβώς μισούν, συμπεριλαμβανομένου του σώματος και της εμφάνισής τους: Ο τρόπος που είμαι ντυμένη: οι άνθρωποι θα μου πουν απλώς να πάω να αυτοκτονήσω και να κόψω τους καρπούς μου, αλλά είναι κάτι από το οποίο δεν μπορείς να ξεφύγεις. Αν κάποιος ντύνεται με κοντό φόρεμα ή με ντεκολτέ, την αποκαλούν τσούλα και της λένε ότι της αξίζει αυτός ο χαρακτηρισμός. Όπως και να φαίνεσαι, θα σε κοροϊδεύουν γι’ αυτό, αναφέρει το 15χρονο κορίτσι). Ακόμη και εκείνοι που πιστεύουν ότι τέτοια σχόλια είναι αστεία ή ασήμαντα εκείνη τη στιγμή μπορεί να ανησυχούν για τα ψηφιακά αποτυπώματα και τη λεγόμενη κουλτούρα ακύρωσης : Αν είπατε κάτι ίσως και πριν από μερικά χρόνια οι άνθρωποι θα το αναφέρουν τώρα, μετά, όπως επίσης και θα σας ακυρώσουν γι’ αυτό. Θα σε μισούν συνεχώς ακόμα κι αν η γνώμη σου για αυτό έχει αλλάξει. Ξέρω τώρα από τότε που ήμουν νέα οι απόψεις μου για πολλά πράγματα έχουν αλλάξει σίγουρα. (15χρονο κορίτσι).
Πολλά από τα κορίτσια με τα οποία μιλάω προτείνουν ότι αυτό το «τοξικό» περιβάλλον είναι περισσότερο από ένα ζήτημα για τα ευάλωτα κορίτσια που μπορεί να «αγχωθούν» ή να αναπτύξουν μια «διατροφική διαταραχή». Καθώς μιλάμε περισσότερο, μερικοί παραδέχονται ότι παλεύουν οι ίδιοι και, όπως αυτό το 15χρονο κορίτσι και φαίνονται αρκετά απογοητευμένοι από όλα αυτά: Οι άνθρωποι μπορεί να δουν κάποιον στο διαδίκτυο και να συγκρίνουν τον εαυτό τους με αυτόν και να πιστέψουν ότι πρέπει να χάσουν βάρος και να αρχίσουν να αλλάζουν τις διατροφικές τους συνήθειες. Στη συνέχεια, σταδιακά γίνεται σαν ρουτίνα, αρχίζουν να αλλάζουν τις διατροφικές τους συνήθειες και μερικές φορές μπορεί να γίνει τόσο ακραίο.
Μεταξύ των πιο συχνά εκφραζόμενων φόβων για τους νέους σήμερα είναι ότι τα κορίτσια στην εφηβεία εκτίθενται σε αδυσώπητες εικόνες του «τέλειου σώματος» και μηνύματα υπέρ της δίαιτας στα social media και ότι αυτό βλάπτει την αυτοεκτίμηση και την εικόνα του σώματός τους. Μια ομάδα 13χρονων κοριτσιών με την οποία μιλάω φαίνεται αρκετά διχασμένη. Θέλουν να παρουσιάζονται ως άνθρωποι που καταλαβαίνουν τι είναι και τι δεν είναι πραγματικό και τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να απεικονίσουν την τελειότητα. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτό που βλέπουν στο Διαδίκτυο δεν είναι πραγματικό ότι αποτελεί τις καλύτερες στιγμές της ζωής κάποιου. Αλλά φαίνονται επίσης αρκετά απογοητευμένοι όταν μιλούν για το πώς τους κάνει να νιώθουν για τον εαυτό τους. Βλέπετε πολλούς ανθρώπους που φαίνονται τόσο όμορφοι και τέλειοι, αλλά είναι τόσο δύσκολο να το καταλάβετε επειδή είναι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και θα μπορούσαν να έχουν χρησιμοποιήσει Photoshop ή φίλτρα. Και μετά κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη και σκέφτεσαι ότι << δεν τους μοιάζω>>.
Ο ρόλος των ενηλίκων
Στη δουλειά μου με νέους ανθρώπους, προσέχω να ακούω χωρίς κριτική τι λένε. Αν και πρέπει να είμαι μη επικριτικός και ανοιχτόμυαλος, αν πρόκειται να τους κάνω να ανοιχτούν, πρέπει επίσης να προσπαθήσω να κατανοήσω τους τρόπους με τους οποίους οι ίδιοι οι νέοι μπορεί να συμπεριφέρονται με επιβλαβείς τρόπους στο Διαδίκτυο, είτε βάζοντας τον εαυτό τους είτε άλλους σε κίνδυνο. Πολλοί από αυτούς με τους οποίους μιλάω φαίνεται να πιστεύουν ότι είναι απλώς κοινή λογική και ότι η συμμετοχή ενηλίκων δεν είναι επιθυμητή. Αυτά τα 15χρονα κορίτσια εξηγούν πώς οι διαφορές σε αυτό που οι ενήλικες και οι νέοι πιστεύουν ότι είναι «φυσιολογικό» και «αποδεκτό» μπορούν να κλείσουν τον διάλογο:
Πολλοί ενήλικες έχουν ισχυρές απόψεις σχετικά με την κοινή χρήση πραγμάτων με άλλα άτομα στο διαδίκτυο. Αν δεν εγκρίνουν την κοινή χρήση εικόνων και πράξεων, πιστεύουν ότι αυτό είναι κακό αλλά ταυτόχρονα είναι φυσιολογικό και ένας καλός τρόπος για να περάσουν καλά. Νομίζω ότι δεν είναι πολύ εξοικειωμένοι με το πώς χρησιμοποιούμε τη σύγχρονη τεχνολογία. Οι ενήλικες μπορεί να έχουν ακούσει, ας πούμε, για ένα άσχημο περιστατικό που συνέβη με ένα συγκεκριμένο άτομο. Αλλά δεν νομίζω ότι αυτό σημαίνει ότι η εφαρμογή γενικά δεν είναι ασφαλής. Στο κατάλληλο περιβάλλον, ωστόσο, πολλοί νέοι θέλουν να μιλήσουν για αυτό που βλέπουν και βιώνουν στο διαδίκτυο. Όπως αυτό το 15χρονο κορίτσι, θέλουν να γίνουν κατανοητοί και να τους πάρουν στα σοβαρά: Αν πάτε και το πείτε σε έναν δάσκαλο, μερικές φορές μπορεί να μην το πάρει στα σοβαρά επειδή: «Α, είναι στο Διαδίκτυο δεν σας επηρεάζει στην πραγματική ζωή». Έτσι, δεν πιστεύουν ότι είναι πρόβλημα.
Λίγοι φαίνεται να πιστεύουν ότι η λύση έρχεται εντελώς εκτός σύνδεσης. Οι αφηγήσεις του «ξένου κινδύνου» οδηγούν σε εκκλήσεις από ενήλικες για να διασφαλίσουν ότι τα προφίλ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ιδιωτικά και ότι οι νέοι μιλούν μόνο σε όσους γνωρίζουν ήδη εκτός σύνδεσης. Ωστόσο, τέτοιες συμβουλές είναι εντελώς αντίθετες με τον τρόπο με τον οποίο η συνάντηση νέων ανθρώπων στο Διαδίκτυο είναι, καλώς ή κακώς, ένας εντελώς φυσιολογικός τρόπος για τους νέους να επεκτείνουν τους κοινωνικούς τους κύκλους: Ακολούθησα κοινούς φίλους και άρχισα να απαντάω στις ιστορίες τους: «Ω, φαίνεσαι όμορφη, αυτό και εκείνο». Και μετά προστέθηκα σε ομαδικές συνομιλίες και γελάσαμε όλοι μαζί. Είναι ωραίο να γνωρίζεις νέους ανθρώπους (14χρονο κορίτσι). Κατά τη διάρκεια του lockdown, όταν δεν μπορούσε να περάσει χρόνο με ανθρώπους με άλλο τρόπο, αυτό το 17χρονο αγόρι λέει ότι ήταν ιδιαίτερα ευγνώμων που μπόρεσε να γνωρίσει νέους ανθρώπους στο Διαδίκτυο: Κατά τη διάρκεια της πανδημίας όλοι ήταν τόσο μακριά, δεν είχε σημασία πού έμενε κάποιος, γιατί δεν μπορούσες να τον δεις. Γνώρισα πολλούς ανθρώπους μέσω των social media που δεν γνώριζα προσωπικά.
Το Γραφείο Εθνικής Στατιστικής (ONS) διαπίστωσε ότι το 30% των παιδιών ηλικίας 10-15 ετών στην Αγγλία και την Ουαλία έχουν αποδεχτεί ένα «αίτημα φιλίας» από κάποιον που δεν γνωρίζει και το 17% έχει μιλήσει ή ανταλλάξει μηνύματα με κάποιον που δεν έχουν συναντηθεί ποτέ προσωπικά. Περίπου το 2% λέει ότι το έκανε με κάποιον που πίστευε ότι ήταν στην ηλικία του, αλλά αργότερα ανακάλυψε ότι ήταν πολύ μεγαλύτερος, και το 5% συνέχισε να συναντά κάποιον με τον οποίο επικοινώνησε για πρώτη φορά στο διαδίκτυο. Η αλληλεπίδραση του κινδύνου και της ανταμοιβής σημαίνει ότι οι νέοι δεν θέλουν απλώς να τους λένε να μην αλληλεπιδρούν με νέα άτομα στο διαδίκτυο. Θεωρούν αυτή τη συμβουλή «τακτική τρόμου» και φαίνονται απογοητευμένοι από τέτοια μηνύματα: Το σχολείο μας έχει διδάξει να κατανοούμε τους κινδύνους, αλλά νομίζω ότι συνοδεύεται από κάποιο είδος αυτό αξιολόγησης όταν τους μιλάς με ειλικρίνεια. Διαφορετικά, εάν δεν προσθέσετε κανέναν και δεν έχετε τη δυνατότητα να γνωρίσετε νέα άτομα στο διαδίκτυο, τότε έχετε κολλήσει με τα άτομα που ήδη γνωρίζετε, με αποτέλεσμα να μην μπορείτε να επεκτείνετε τον κοινωνικό σας κύκλο (16χρονο κορίτσι).
Πολλοί νέοι λένε ότι νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και άνεση όταν μιλούν με νέα άτομα στο Διαδίκτυο από το “IRL” απ’ ότι στην πραγματική ζωή. Μερικοί πιστεύουν επίσης ότι η διαδικτυακή επικοινωνία με φίλους έχει ελευθερία συγκριτικά με τις συνηθισμένες πιέσεις και τον έλεγχο, για παράδειγμα, όπως εκμυστηρεύεται ένα 14χρονο αγόρι, όταν αναπτύσσει πιο τρυφερά ενδιαφέροντα επειδή το διαδίκτυο είναι πιο ιδιωτικό. Αλλά το ίδιο αγόρι συνεχίζει λέγοντας ότι η διαδικτυακή επικοινωνία μπορεί να είναι επικίνδυνη επειδή «με τα μηνύματά σας αυτές οι πληροφορίες διαδίδονται». Πολλοί με τους οποίους έχω μιλήσει, τόσο κορίτσια όσο και αγόρια, φαίνονται να έχουν αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με τις πιθανές βλάβες από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά δεν θέλουν να εγκαταλείψουν τα οφέλη μόνο και μόνο για να αποφύγουν τους κινδύνους.
Πώς νιώθουν οι νέοι για το σεξουαλικό περιεχόμενο
Οι περισσότεροι νέοι είναι πιο απρόθυμοι να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους από το σεξ στο Διαδίκτυο και αυτό εξαρτάται επίσης από το αν θα επικριθούν για οτιδήποτε «λάθος έχουν κάνει. Μόλις καθησυχαστούν, πολλοί μιλούν ανοιχτά ότι τους αποστέλλεται συχνά ανεπιθύμητο και αυτόκλητο σεξουαλικό περιεχόμενο ίσως επειδή πιστεύουν ότι δεν φταίνε αυτοί και δεν μπορούν να απολογηθούν για αυτό. Πολλοί φαίνεται να έχουν παραιτηθεί από την αποστολή ανεπιθύμητου και αυτόκλητου σεξουαλικού περιεχομένου. Η περιβόητη «φωτογραφία του πέους» που αποστέλλεται κυρίως σε κορίτσια από ότι σε αγόρια , ανησυχητικά συχνά, από μεγαλύτερους άντρες που δεν γνωρίζουν, είναι κάτι που έχουν συνηθίσει ορισμένα κορίτσια. Συχνά είναι εμφανώς απογοητευμένες, θυμωμένες και αηδιασμένες από αυτές τις εμπειρίες και θέλουν να τις βγάλουν από μέσα τους:
Στο Snapchat όπου προσθέτετε κάποιον και πριν ξεκινήσετε μια συνομιλία, θα στείλουν απλώς ακατάλληλες φωτογραφίες (15χρονο κορίτσι). Νιώθω ότι τα κορίτσια το έχουν συνηθίσει (να τους στέλνουν φωτογραφίες με το πέος τους) και είναι πραγματικά αηδιαστικό να το βλέπεις (14χρονο κορίτσι). Σύμφωνα με το ONS, το 11% των παιδιών στην Αγγλία και την Ουαλία ηλικίας 13-15 ετών αναφέρει ότι έλαβε σεξουαλικό μήνυμα (69% με τη μορφή φωτογραφίας ή εικόνας) τους τελευταίους 12 μήνες. Τα κορίτσια ηλικίας 13-15 ετών έχουν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να έχουν λάβει σεξουαλικά μηνύματα από τα αγόρια (16% έναντι 6%). Τα ποσοστά αναφοράς είναι χαμηλά. Οι νέοι τείνουν απλώς να μπλοκάρουν τον αποστολέα αν είναι μεγαλύτερος σε ηλικία, άγνωστος και είναι αρκετά εύκολο να συμβεί αυτό γιατί έτσι τελειώνει το συμβάν αυτό. Στη συνέχεια, όμως, όπως λέει ένα 14χρονο κορίτσι: «Σου έρχεται συχνά στο μυαλό η εικόνα αυτή για λίγο εξαιτίας των πολλών φορών που έχει συμβεί».
Εάν είναι ένα αγόρι που γνωρίζουν ότι έστειλε το μήνυμα ή την εικόνα, μπορεί να γίνει πιο πολύπλοκο λόγω των ανησυχιών τους ότι το αγόρι θα ενοχληθεί εάν του το αναφέρουν και τότε θα βάλουν το αγόρι σε μπελάδες. Εδώ, βλέπω συχνά μεγάλη αμηχανία ακόμη και σε πολύ νεαρά κορίτσια: Νομίζω ότι απλώς σιωπάς γι’ αυτό και προσπαθείς να τους αποφύγεις. Φανταστείτε το γεγονός να πάνε τα κορίτσια στους συντρόφους τους για να πουν ότι έχει κάποια κοπέλα παραπονεθεί γιαυτό, είναι πραγματικά άβολο (κορίτσι 12 ετών).
Αν όμως μάθουν ότι το ανέφερες, θα σε πάνε λέγοντας: «Θεέ μου, είναι πολύ στενοχωρημένος, γιατί το έκανες αυτό στον σύντροφό μου;». Μετά γύριζα στο σχολείο και σκεφτόμουν: «Ίσως είμαι πολύ νευρική» (16χρονο κορίτσι). Πολλά κορίτσια λένε ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο να τους ζητήσουν γυμνές εικόνες, διακινδυνεύοντας να κακοποιηθούν από ένα αγόρι αν πουν όχι και να ντροπιαστούν και να εξοστρακιστούν από τους συνομηλίκους τους αν πουν ναι και μετά οι εικόνες ενδεχομένως να διαρρεύσουν. Υπάρχει το γνωστό διπλό πρότυπο ότι τα αγόρια απολαμβάνουν αυτές τις εικόνες ενώ το κορίτσι διατρέχει τον κίνδυνο: Είναι σχεδόν σαν εγωισμός και αυτοπεποίθηση. Αν έλεγες όχι σε κάτι, τότε θα το αφήσουν όλο πάνω σου, αντί να πιστέψουν ότι αυτό που έκαναν ήταν λάθος. Τότε θα σας προσβάλουν ή θα πουν κάτι για να σας δώσουν ξανά περισσότερη αυτοπεποίθηση (16χρονο κορίτσι).
Κατά ειρωνικό τρόπο, μερικά κορίτσια μου λένε ότι μαθαίνω από βίντεο του TikTok πώς να αρνούμαι γυμνά αιτήματα με χαλαρό τρόπο. Κάποιοι περιγράφουν τα ψεύτικα στιγμιότυπα ως σανίδα σωτήρια, πιστεύουν ότι ενώ δεν περιμένουν από τα αγόρια να τα σεβαστούν, θα σεβαστούν όμως ένα άλλο αγόρι. Αυτά τα κορίτσια σχεδόν γελούν και αστειεύονται καθώς διηγούνται αυτές τις τεχνικές, παρόλο που γνωρίζουν ότι είναι ένα πρόβλημα που δεν μπορούν απλώς να πουν όχι. Και ενώ συχνά θεωρείται ότι τα αγόρια βλέπουν ευχάριστα τα πορνό, πολλά από τα αγόρια με τα οποία έχω μιλήσει, ηλικίας 12 ετών και άνω , δεν τους αρέσει να τους αποστέλλεται αυτό το περιεχόμενο και, όπως και τα κορίτσια, απλώς μπλοκάρουν τους αποστολείς. Όταν μίλησα σε αγόρια για το πορνό γενικότερα, υπήρχαν πολλές αποχρώσεις και διαφορές στις οπτικές τους. Συχνά θέλουν να μιλήσουν αναλυτικά για τη σύγχυση και τις ανασφάλειες που νιώθουν. Πολλοί φαίνονται αρκετά αθώοι ως προς το πώς μιλούν για αυτό που παρακολουθούν, κάτι που είναι αντίθετο από τη φύση του πορνό που περιγράφουν ότι βλέπουν και την κανονικότητα με την οποία το παρακολουθούν. Ανησυχούν για τον εαυτό τους, αλλά δεν ξέρουν πώς να το διαχειριστούν ή πού να απευθυνθούν για βοήθεια.
Ο ρόλος των αλγορίθμων
Πολλοί νέοι θρηνούν για τους αλγόριθμους των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και για τις προσφορές στις διαδικτυακές πλατφόρμες που κάνουν τόσο δύσκολη την προσπάθεια να διατηρήσουν τον έλεγχο των διαδικτυακών τους εμπειριών. Κάποιοι υποπτεύονται ότι οι αλγόριθμοι «ανυψώνουν» το πιο επιχειρηματικό και καταχρηστικό περιεχόμενο με ανταλλαγές και θέλουν οι εταιρείες κοινωνικών μέσων να κάνουν περισσότερα σε αυτό το θέμα: Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να είναι πιο αυστηρά δομημένες για να γίνεται χρήση τους από τους ανθρώπους.
Υπάρχουν όλα αυτά τα άσχημα σχόλια, αλλά οι άνθρωποι που τα δημοσιεύουν δεν τιμωρούνται (15χρονο αγόρι). Ωστόσο, πολλοί από τους συνεντευξιαζόμενους μου επισημαίνουν ότι οι αλγόριθμοι «παίζονται» από νεαρούς χρήστες και φαίνονται μοιρολατρικά ότι τέτοια ζητήματα δεν μπορούν να λυθούν: <<Υπάρχει μια ρύθμιση στο Twitter όπου μπορείτε να αποκλείσετε ορισμένες λέξεις για να μειώσετε την πιθανότητα να δείτε αυτά τα πράγματα, αλλά δεν υπολογίζουν τα συνώνυμα.>> (15χρονο κορίτσι). Η δυναμική των “μου αρέσει” και “ακολουθεί” ενισχύει την ιδέα ότι υπάρχει ένα συμφωνημένο πρότυπο για τη φιλοδοξία. Αυτό το 13χρονο αγόρι είναι σχεδόν κυνικό στην αγανάκτησή του για το πώς λειτουργούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Είναι ένας κύκλος. Μόλις αυξηθούν τα likes αυτού του ατόμου, εκτός αν κάνει κάτι πραγματικά ανόητο ή κάτι με το οποίο διαφωνεί η μεγάλη πλειοψηφία των θαυμαστών ή των οπαδών του, τότε θα συνεχίσει να αυξάνεται. Είναι κύκλος και είναι εντελώς υποσυνείδητο: «Α, θα έπρεπε να μου αρέσουν». Και τότε αυτό ισοδυναμεί με άλλο ένα like και μετά ένα άλλο άτομο λέει: «Μακάρι να είχα πάρει ακόμα περισσότερα».
Οι νέοι πιστεύουν ότι ο σχεδιασμός των πλατφορμών παρακινεί τους ανθρώπους να εμπλακούν σε αρνητικές συμπεριφορές στο διαδίκτυο για να κερδίσουν likes και followers. Όσοι μιλάω φαίνεται να πιστεύουν ότι αυτό είναι κοινό αλλά και ενοχλητικό και ανθυγιεινό: Στους ανθρώπους αρέσει να δημοσιεύουν μάχες [σχολικές] μάχες στις ιστορίες τους [Snapchat] μόνο και μόνο για να λάβουν προβολές ώστε να το βλέπουν περισσότεροι άνθρωποι. (15χρονο κορίτσι). Πολλοί κατανοούν ότι αυτό μπορεί να προωθήσει την αναξιόπιστη κοινή χρήση περιεχομένου και τις «ψευδείς ειδήσεις», επειδή οι άνθρωποι «θέλουν να ξεκινήσουν κάτι μεγάλο και θέλουν όλοι να συζητούν για αυτό. Οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τον τίτλο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να τον κάνουν να φαίνεται πιο εντυπωσιακός» (12χρονο κορίτσι).
Κάποιοι λένε ότι προσπαθούν να λάβουν αποφάσεις σχετικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιούν για να αποφύγουν το περιεχόμενο και τα άτομα που προκαλούν προβλήματα. Σύμφωνα με το Ofcom, ενώ οι περισσότεροι νέοι ηλικίας 12 έως 17 ετών είναι σίγουροι ότι μπορούν να πουν τι είναι αληθινό και τι είναι ψεύτικο στο διαδίκτυο, μόνο το 11% κατάλαβε σωστά τα στοιχεία μιας ανάρτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ήταν γνήσια και το 22% των 12 έως 17 ετών δεν μπόρεσε να αναγνωρίσει ένα ψεύτικο διαδικτυακό προφίλ κοινωνικής δικτύωσης. Συντριπτικά, ωστόσο, οι περισσότεροι νέοι μου λένε ότι η θέσπιση περισσότερων κανονισμών για τις μεγάλες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι μόνο μέρος της λύσης για τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν. Δεν θέλουν μόνο τεχνολογικές λύσεις, αλλά ευρύτερες λύσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται οι άνθρωποι τόσο εντός όσο και εκτός σύνδεσης.
Ένα 15χρονο κορίτσι μιλά στοχαστικά για τον πιο εποικοδομητικό τρόπο αντιμετώπισης να του στείλουν μια φωτογραφία με το πέος τους, λέγοντας: «Αν μπλοκάρεις κάποιον, δεν θα λύσεις το μεγαλύτερο πρόβλημα των ανθρώπων που πιστεύουν ότι μπορούν να συνεχίσουν ανενόχλητοι το κάνουν αυτό: Η άμεση αντίδρασή σας θα ήταν απλώς να αφαιρέσετε τον αποστολέα. Ίσως αντί για αυτό, θα μπορούσατε απλώς να του απαντήσετε αντί να τον αφαιρέσετε. Μπορεί να φοβάστε, αλλά μόλις το κάνετε, πιθανότατα θα νιώσετε μια αίσθηση ολοκλήρωσης επειδή στην πραγματικότητα βοηθάτε και είναι σαν να έχετε λύσει το πρόβλημα και επίσης θα βοηθούσε και πολλά άλλα άτομα η δική σας απάντηση (κορίτσι 15 ετών).
Αλλά πολλοί, όπως αυτό το 14χρονο αγόρι, ήταν μοιρολατρικό ως προς τις προοπτικές των εταιρειών για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πιο συγκεκριμένα ότι μπορούν να αλλάξουν το διαδικτυακό περιβάλλον για τους νέους: Δεν νομίζω ότι μπορούν να κάνουν κάτι πραγματικά. Απλώς οι άνθρωποι πρέπει να είναι λίγο πιο προσεκτικοί σχετικά με το τι δημοσιεύουν στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα 13χρονο κορίτσι μιλά για μια τρανς φίλη που είναι «ενεργή στα social media» και βιώνει σε μεγάλο βαθμό την κακοποίηση. Η συμβουλή της; Απλώς μην δημοσιεύετε τίποτα Αν θέλετε να αποφύγετε αυτήν την κατάσταση, θα μπορούσατε να έχετε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά να μην δημοσιεύετε, απλώς να στέλνετε μηνύματα σε φίλους.
Ενώ πολλοί νέοι πιστεύουν ότι τέτοιες συμβουλές είναι κοινή λογική, μιλούν επίσης για αδικία για τους τρόπους με τους οποίους νέοι πρέπει να ενεργούν στο διαδίκτυο για να παραμείνουν ασφαλείς. Μερικοί νέοι μπορεί να αισθάνονται αποκλεισμένοι επειδή δεν μπορούν να είναι ανοιχτοί σχετικά με το ποιοι είναι ή τι σκέφτονται.
Είναι μια αδύνατη κατάσταση;
Μερικά αγόρια με τα οποία μιλάω πιστεύουν ότι το να μοιράζονται ομοφοβικά αστεία σε ιδιωτικές ομάδες του WhatsApp δεν είναι πρόβλημα, αν και γνωρίζουν ότι μπορεί να βρουν μπελάδες αν το μάθουν άλλοι. Ένα 17χρονο αγόρι είναι περιφρονητικό σχετικά με τη σημασία του να μοιράζεσαι τέτοια μηνύματα: Μερικά αγόρια κάνουν ακραία αστεία που ξεπερνούν τα όρια της ομοφοβίας. Έχουν μπει σε πολλά προβλήματα αλλά είναι γελασμένοι ότι είναι απλώς ένα αστείο. Δεν με ενοχλεί από αυτή την άποψη.
Πολλοί άλλοι νέοι αισθάνονται πιο στοχευμένοι και σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Μια ομάδα LGBTQ+ κοριτσιών περιγράφει «πολύ εκφοβισμό» που προέρχεται τόσο από ενήλικες όσο και από άλλους νέους. Επίσης, ενώ ορισμένοι λένε ότι εξακολουθούν να αισθάνονται πιο ασφαλείς στο διαδίκτυο από ό,τι στην πραγματική ζωή, παραπονιούνται ότι «το διαδίκτυο σαν χώρος είναι αρνητικός και για εσάς». Τελικά, κάποιος προτείνει: Δεν υπάρχει τίποτα που μπορείς να κάνεις χωρίς να σε κοροϊδεύουν. Ανεξάρτητα από το τι λέτε ή κάνετε, νιώθετε κάποια μορφή μίσους για αυτό που κάνετε από άλλους ανθρώπους, οπότε μπορείτε επίσης να το αφήσετε να συμβεί.
Φαίνεται ότι αυτά τα κορίτσια αισθάνονται ότι πρέπει να παραμείνουν στο διαδίκτυο παρά τους κινδύνους, επειδή τουλάχιστον υπάρχει η πιθανότητα να συνδεθούν με άλλους ομοϊδεάτες που μπορεί να είναι σε θέση να παρέχουν υποστήριξη. Υπό αυτήν την έννοια, φαίνεται να περνάνε μια κατάσταση που είναι αδύνατη να επιλυθεί και είναι θυμωμένες για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν αλλά έχουν επίσης παραιτηθεί από αυτούς. Σε διάφορες πτυχές της διαδικτυακής ζωής όπως και στην πραγματική ζωή, η ευχαρίστηση και ο πόνος διασταυρώνονται για τους νέους. Μπορεί να είναι ταυτόχρονα “αστείο” και “άστοχο” να παρακολουθείτε μια διαμάχη μεταξύ συνομηλίκων στο διαδίκτυο ή να στέλνετε περιεχόμενο για το οποίο μπορεί να βρεθούν σε μπελάδες εάν το ανακαλύψει λάθος κοινό. Το να ζουν με την αίσθηση του κινδύνου είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι στην εφηβεία, αλλά στην ψηφιακή εποχή μπορεί να έχει συνέπειες που μπορεί να είναι πιο σημαντικές από ό,τι συνέβαινε στις προηγούμενες γενιές.
Οι νέοι επιδιώκουν το φιλόδοξο περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά είναι αρκετά αμφιλεγόμενο το πώς τους κάνει να αισθάνονται για τον εαυτό τους. Θέλουν να συνδεθούν με νέους ανθρώπους στο διαδίκτυο, αλλά έχουν κουραστεί να αντιμετωπίζουν καταχρηστικό, μισητό περιεχόμενο και να τους στέλνουν ανεπιθύμητο σεξουαλικό περιεχόμενο. Τα αγόρια, ιδιαιτέρως, έλκονται από την πορνογραφία στο διαδίκτυο, αλλά συχνά αισθάνονται σύγχυση με αυτό που βλέπουν. Συνομήλικοι που είναι γνωστοί μεταξύ τους μπορεί να εμπλέκονται σε επικίνδυνες συμπεριφορές στο διαδίκτυο και μπορεί να αισθάνονται ότι είναι υποχρεωτικό να προβούν σε αυτό ή ακόμα και να επιθυμούν να συμμετέχουν είτε άμεσα είτε ως μάρτυρες.
Η τεχνολογία δεν μπορεί να λύσει αυτές τις εντάσεις και τα διλήμματα της εφηβικής ζωής . Η αντιμετώπισή τους απαιτεί μια προσέγγιση που μερικές φορές αναφέρεται ως «μεταψηφιακή» και η οποία λαμβάνει υπόψη τους κινδύνους και τις βλάβες σε ένα συνεχές περιβάλλον που εκτείνεται τόσο στην πραγματική όσο και στη διαδικτυακή ζωή, αντί να αντιμετωπίζει την τελευταία ως μια οριοθετημένη κατηγορία που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο μέσω μεγάλων τεχνολογικών εργαλείων και ρυθμίσεων.
Οι νέοι πάντα εκφοβίζουν ο ένας τον άλλο, συγκρίνουν δυσμενώς τους εαυτούς τους με εξιδανικευμένες πολιτιστικές απεικονίσεις της “τελειότητας”, εξερευνούν και εκφράζουν τις αναπτυσσόμενες σεξουαλικότητες τους με τρόπους που έχουν ανησυχήσει τους ενήλικες. Το θέμα είναι να προσδιορίσουμε πώς ο σχεδιασμός των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης έχει οχυρωθεί και πιθανότατα αναμορφώσει τα πρότυπα της ευπάθειας.
Πάνω απ’ όλα, πρέπει να επιλυθούν οι εντάσεις στην απροθυμία των νέων να συμμετέχουν ενήλικες (και οι δύο θέλουν υποστήριξη την οποία μπορούν να εμπιστευτούν, αλλά φοβούνται ότι θα κριθούν και θα τιμωρηθούν). Οι συζητήσεις μπορεί να πρέπει να επικεντρώνονται λιγότερο στην εξάλειψη ενός συγκεκριμένου κινδύνου και περισσότερο στην καθιέρωση ενός διαλόγου, όπου οι νέοι αισθάνονται ικανοί και πρόθυμοι να ζητήσουν βοήθεια όταν την χρειάζονται. Διαφορετικά, όπως παρατηρεί αυτό το 12χρονο κορίτσι: Νομίζω ότι σχεδόν όλα όσα ξέρω για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προέρχονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι ενήλικες απλώς στρέφονται στα βασικά που ήδη γνωρίζουν όλοι. Είναι σαν να χάνουμε χρόνο όταν θα μπορούσαν να μας πουν κάτι που δεν ξέρουμε.
Η εθελοντική ομάδα του CSI Institute, αποτελούμενη από εξειδικευμένους επιστήμονες όπως, ψυχολόγους, εγκληματολόγους, κοινωνιολόγους καθώς και τεχνικούς δικτύων & πληροφορικής, είναι κοντά σας παρέχοντας πληροφορία, ενημέρωση και γνώση μέσα από ποικίλα θέματα αρθρογραφίας.