Μεταφράζει η Πέννυ Τζανετοπούλου, φοιτήτρια Ψυχολογίας
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Osaka χρησιμοποίησαν την τεχνητή νοημοσύνη για να αποκωδικοποιήσουν την δραστηριότητα του εγκεφάλου των συμμετεχόντων στην έρευνα, προκειμένου να δημιουργήσουν εικόνες από αυτά που βλέπουν εκείνοι.
Τόκιο, Ιαπωνία – o Yu Takagi δεν μπορούσε να πιστέψει στα μάτια του. Ενώ καθόταν στο γραφείο του ένα σαββατιάτικο απόγευμα του Σεπτεμβρίου, έκπληκτος παρακολουθούσε προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης να αποκρυπτογραφούν την εγκεφαλική δραστηριότητα ενός υποκειμένου για να κατασκευάζουν εικόνες από αυτά που έβλεπε, στην οθόνη του υπολογιστή.
“Ακόμα θυμάμαι την στιγμή που είδα τις πρώτες φωτογραφίες (που δημιουργήθηκαν από την τεχνητή νοημοσύνη).” εξομολογήθηκε στο Al Jazeera ο Takagi, ο 34χρονος νευροεπιστήμονας και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Osaka. “Πήγα στο μπάνιο, είδα την αντανάκλασή μου στον καθρέφτη και σκέφτηκα : Εντάξει, αυτό είναι φυσιολογικό, ίσως και να μην τρελάθηκα”.
Ο Takagi και η ομάδα του χρησιμοποίησαν το Stable Diffusion (SD), ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης βαθιάς εκμάθησης, που κυκλοφόρησε το 2022, σχεδιασμένο στην Γερμανία, για να αναλύσουν τα γραφήματα του εγκεφάλου των υποκειμένων της κλινικής μελέτης, τα οποία εκτέθηκαν σε 10.000 εικόνες, ενώ υπόκειντο σε μαγνητική τομογραφία. Αφού ο Takagi και ο ερευνητικός συνεργάτης του, Shinji Nishimoto, κατασκεύασαν ένα απλό μοντέλο για να “μεταφέρουν” την δραστηριότητα του εγκεφάλου σε αναγνώσιμη μορφή, το Stable Diffusion ήταν σε θέση να δημιουργήσει υψηλής ακρίβειας εικόνες, που έμοιαζαν καταπληκτικά με τις πρωτότυπες. Η τεχνητή νοημοσύνη ήταν πράγματι σε θέση να το κάνει αυτό, παρά το γεγονός ότι δεν είχε δει τις εικόνες από πριν, ούτε είχε εκπαιδευτεί με κάποιον τρόπο για να μπορέσει να κατασκευάσει τα αποτελέσματα. “Πραγματικά δεν περιμέναμε αυτά τα αποτελέσματα” δήλωσε ο Takagi.
Ωστόσο, ο Takagi τόνισε ότι αυτή η πρωτοποριακή ανακάλυψη δεν αντιπροσωπεύει ακόμα την ανάγνωση σκέψεων – η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να παράγει μόνο εικόνες, που το άτομο έχει ήδη δει. “Αυτό δεν είναι ανάγνωση του μυαλού. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλές παρανοήσεις σχετικά με τα ευρήματα.” συμπλήρωσε. “Δεν μπορούμε να αποκρυπτογραφήσουμε φαντασιώσεις ή όνειρα. Αυτό είναι υπερβολικά αισιόδοξο. Παρ’ όλα αυτά πιστεύουμε ότι υπάρχει αυτή η πιθανότητα στο μέλλον.”
Αυτή η εξέλιξη έχει προκαλέσει αν μη τι άλλο ανησυχίες σχετικά με τους τρόπους που θα χρησιμοποιηθεί μια τέτοιου είδους τεχνολογία στο μέλλον, εν μέσω μιας πιο διευρυμένης συζήτησης σχετικά με τους κινδύνους που μπορεί να ενέχει η τεχνητή νοημοσύνη εν γένει. Σε μία ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύθηκε τον προηγούμενο μήνα, τεχνολογικοί επικεφαλής- όπως ο ιδρυτής της Tesla, Εlon Musk, και ο συνιδρυτής της Apple, Steve Wozniak-, ζήτησαν να τεθεί μία παύση στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, λόγω των “σημαντικών κινδύνων που εγκυμονεί για την κοινωνία και την ανθρωπότητα”.
Παρά τον ενθουσιασμό του, ο Takagi αναγνωρίζει ότι οι φοβίες γύρω από την τεχνολογία της ανάγνωσης σκέψεων δεν είναι εντελώς αβάσιμες, δεδομένης της πιθανότητας κάποιοι να την χρησιμοποιήσουν με λάθος τρόπο, είτε με κακή πρόθεση, είτε χωρίς συναίνεση. “Για μας, τα ζητήματα ιδιωτικότητας είναι ζωτικής σημασίας. Αν μία κυβέρνηση ή ένας θεσμός μπορεί να διαβάσει το μυαλό του κόσμου, αυτό είναι σίγουρα ένα πολύ ευαίσθητο θέμα”, είπε ο Takagi, προσθέτοντας ότι “πρέπει να γίνουν πολύ σοβαρές συζητήσεις γύρω από το θέμα προκειμένου να είμαστε απόλυτα σίγουρα ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί.”
Η έρευνα των Takagi και Nishimoto προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό στην τεχνολογική κοινότητα, ο οποίος εντείνεται λόγω των τεράστιων εξελίξεων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένης και της κυκλοφορίας του ChatGTP, ένα πρόγραμμα που ανταποκρίνεται με ανθρώπινο λόγο στις εντολές του χρήστη. Το σύγγραμμα που περιγράφει λεπτομερώς τα ευρήματα της συγκεκριμένης έρευνας βρίσκεται στο κορυφαίο 1% για συμφωνία, ανάμεσα σε παραπάνω από 23 εκατομμύρια ερευνητικά αποτελέσματα που έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής, σύμφωνα με την Atlametric, μία εταιρεία δεδομένων. Η έρευνα έχει, επίσης, γίνει αποδεκτή στο Συνέδριο για την Όραση Υπολογιστών και την Αναγνώριση Προτύπων (Conference on Computer Vision and Pattern Recognition- CVPR), το οποίο είναι προγραμματισμένο για τον Ιούνιο του 2023, μία τυπική διαδικασία για τις ουσιαστικά σημαντικές αλλαγές στον χώρο της νευροεπιστήμης.
Παρ’ όλα αυτά, ο Takagi και ο Nishimoto προσπαθούν να μην αφήσουν τον ενθουσιασμό να τους παρασύρει σχετικά με τα ευρήματα τους. O Takagi υποστηρίζει ότι υπάρχουν δύο βασικά εμπόδια στην πραγματική ανάγνωση της σκέψης: η τεχνολογία σάρωσης του εγκεφάλου και η ίδια η τεχνητή νοημοσύνη.
Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στις νευρωνικές διεπαφές – όπως το Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, το οποίο ανιχνεύει τα εγκεφαλικά κύματα μέσω ηλεκτροδίων τα οποία συνδέονται στο κρανίο του υποκειμένου της κλινικής μελέτης, και η Λειτουργική Απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού (fMRI), που μετρά την δραστηριότητα του εγκεφάλου με το να εντοπίζει τις αλλαγές στην ροή του αίματος -, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μπορεί να είμαστε ακόμα δεκαετίες πίσω πριν αποκτήσουμε την δυνατότητα να αποκωδικοποιούμε με ακρίβεια οπτικές εικόνες που ανήκουν στην σφαίρα της φαντασίας μας.
Στην έρευνα των Takagi και Nishimoto, οι συμμετέχοντες έπρεπε να παραμείνουν για 40 ώρες σε μηχάνημα Λειτουργικής Απεικόνισης Μαγνητικού Συντονισμού (fMRI), πράγμα που εκτός από χρονοβόρο ήταν και εξαιρετικά δαπανηρό.
Σε ένα σύγγραμα που δημοσιεύτηκε το 2021, ερευνητές από το Korean Advanced Institute of Science and Technology, σημείωσαν ότι οι τυπικές νευρωνικές διεπαφές παρουσιάζουν αδυναμίες όσον αφορά την μακροχρόνια σταθερότητα στις καταγραφές τους, λόγω της ευαίσθητης και περίπλοκης φύσης των νευρωνικών ιστών, οι οποίοι αντιδρούν με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους όταν έρθουν σε επαφή με συνθετικές επιφάνειες. Επιπλέον, οι ερευνητές έγραψαν ότι “οι τωρινές τεχνικές καταγραφής συνήθως βασίζονται σε ηλεκτρικές διαδρομές για να μεταφέρουν το σήμα, το οποίο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε ηλεκτρικούς θορύβους από το περιβάλλον γύρω του. Κι επειδή οι ηλεκτρικοί θόρυβοι διαταράσσουν σημαντικά την ευαισθησία των νευρώνων, το να πετύχουμε ακριβή σήματα από την στοχευμένη περιοχή με υψηλή ευαισθησία, δεν είναι ακόμα εύκολο”.
Οι τωρινοί περιορισμοί της τεχνητής νοημοσύνης οδηγούν και σε ένα δεύτερο εμπόδιο, αν και ο Takagi αναγνωρίζει ότι οι δυνατότητές της μέρα με την μέρα αυξάνονται. “Είμαι αισιόδοξος για την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά δεν είμαι τόσο αισιόδοξος για την τεχνολογία του εγκεφάλου.” είπε χαρακτηριστικά. “Νομίζω αυτή είναι και η επικρατέστερη άποψη ανάμεσα στους νευροεπιστήμονες”.
Η γενική ιδέα των Takagi και Nishimoto θα μπορούσε να αξιοποιηθεί μέσω συσκευών σκαναρίσματος του εγκεφάλου πέραν της Μαγνητικής τομογραφίας, όπως το Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, ή μέσω υπέρ- διεισδυτικών τεχνολογιών, όπως είναι τα εμφυτεύματα εγκεφάλου – υπολογιστή που έχουν σχεδιαστεί από την Neuralink του Elon Musk.
Παρ’ όλα αυτά ο Takagi πιστεύει ότι υπάρχει προς το παρόν περιορισμένη εφαρμογή των πειραμάτων του για την τεχνητή νοημοσύνη. Για αρχή, η συγκεκριμένη μέθοδος δεν μπορεί ακόμα να μεταφερθεί σε διαφορετικά υποκείμενα. Επειδή το σχήμα του εγκεφάλου διαφέρει για το κάθε άτομο, δεν μπορεί να εφαρμοστεί απευθείας ένα μοντέλο σχεδιασμένο για ένα άτομο σε ένα άλλο. Ωστόσο, ο Takagi προβλέπει ένα μέλλον, όπου η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για κλινική χρήση, επικοινωνία, ακόμα και για ψυχαγωγία.
Από την άλλη, ο Ricardo Silva, καθηγητής υπολογιστικής νευροεπιστήμης στο University College του Λονδίνου και συνεργάτης στο Ινστιτούτο Alan Touring, δήλωσε στο Al Jazeera ότι “είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε ακόμα πόσο επιτυχημένη θα είναι η κλινική εφαρμογή του συγκεκριμένου εγχειρήματος, καθώς βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο ερευνητικό στάδιο”. “Μπορεί να αποδειχθεί ένας εναλλακτικός τρόπος για την διάγνωση και θεραπεία του Alzheimer, με το να αξιολογεί τους τρόπους με τους οποίους κάποιος μπορεί να εντοπίσει επίμονες ανωμαλίες σε εικόνες που αναπαριστούν την εγκεφαλική δραστηριότητα του ασθενούς”.
Ο Silva μοιράζεται τις ανησυχίες του για τα δεοντολογικά ζητήματα που προκύπτουν από την πιθανότητα η συγκεκριμένη τεχνολογική μέθοδος να χρησιμοποιηθεί, όντως, για να διαβάζει σκέψεις. “Το πιο επείγον ζήτημα προς επίλυση αυτήν την στιγμή, είναι το κατά πόσο ο συλλέκτης δεδομένων θα πρέπει υποχρεωτικά να αποκαλύπτει λεπτομερώς τους σκοπούς της χρήσης αυτών των δεδομένων”, είπε. “Είναι άλλο πράγμα να συμφωνείς στο να αποθηκεύσεις μια φωτογραφία του νεότερου εαυτού σου για μελλοντική, ίσως, κλινική χρήση, και άλλο να χρησιμοποιούνται οι φωτογραφίες σου για άλλους σκοπούς, όπως το μάρκετινγκ, ή χειρότερα, σε νομικές υποθέσεις για την εξυπηρέτηση συμφερόντων”.
Και πάλι, ο Takagi και ο Nishimoto δεν φαίνεται να έχουν πρόθεση να επιβραδύνουν την έρευνά τους. Αντίθετα, σχεδιάζουν ήδη τη δεύτερη έκδοση του εγχειρήματος τους, το οποίο θα εστιάζει στην βελτίωση της τεχνολογίας και στην εφαρμογή της και σε άλλους τομείς. “Σχεδιάζουμε τώρα μία πολύ ανώτερη τεχνική αναπαράστασης (εικόνων), η οποία προχωρά με ταχείς ρυθμούς.” δήλωσαν.
Πηγή:
Η εθελοντική ομάδα του CSI Institute, αποτελούμενη από εξειδικευμένους επιστήμονες όπως, ψυχολόγους, εγκληματολόγους, κοινωνιολόγους καθώς και τεχνικούς δικτύων & πληροφορικής, είναι κοντά σας παρέχοντας πληροφορία, ενημέρωση και γνώση μέσα από ποικίλα θέματα αρθρογραφίας.