Γράφει η Τριανταφυλλίδη Λώρα
Η διασφάλιση της προστασίας των ανηλίκων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κάτι που αποτελεί το κέντρο συζήτησης πολλών ειδικών αλλά και μη. Κοιτάζοντας πέρα από τις βάσιμες ή όχι ανησυχίες, τα κοινωνικά δίκτυα δεν είναι κάτι εγγενώς αρνητικό, ακόμη και όταν η χρήση τους είναι εκτενέστερη από πιο επιρρεπή στους κινδύνους του άτομα. Αναφέρεται πως μέσα από αυτά η νεολαία ενημερώνεται, ωθείται στην αυτοβελτίωσή της και ενισχύει την αυτοπεποίθηση της, ανοίγεται πιο εύκολα και αναπτύσσει μια αίσθηση κοινότητας με συνομηλίκους που έχουν παρόμοιες ιδέες και προβλήματα, κάτι που μπορεί να ισχύσει και για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Με λίγα λόγια, ένα άτομο μπορεί να στραφεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αυξήσει τις γνώσεις του και να μειώσει την κοινωνική του απομόνωση. Τα προβλήματα προκύπτουν όταν αυτά τα θετικά οφέλη αντιστρέφονται, πολλές φορές με σταδιακό ή απρόσμενο τρόπο.
Δεν είναι σπάνιο οι χρήστες προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας να παράγουν ή να καταναλώνουν περιεχόμενο επιβλαβούς φύσεως, όπως υλικό που παραπέμπει σε μη υγιείς τρόπους σκέψης, αυτοτραυματισμό, σεξουαλική εκμετάλλευση ή εκφοβισμό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αίσθηση κοινότητας μπορεί να αποδειχτεί δίκοπο μαχαίρι. Από την μία, είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς την παρηγορητική αξία του να νοιώθει πως υπάρχουν άτομα εκεί έξω που κατανοούν και συμπάσχουν με τις δυσκολίες που περνάει ή τον τρόπο ζωής του. Εξάλλου, η πνευματική παρουσία είναι δυνατό να μιμηθεί την σωματική. Από την άλλη, δεν θα ήταν σοφό να αγνοήσει κανείς πως αυτό δεν είναι πάντα κάτι ωφέλιμο καθώς μπορεί να οδηγήσει στην ενθάρρυνση κακών συνηθειών, σε μια κατάσταση απευαισθητοποίησης ή ομαλοποίησης μιας επικίνδυνης κατάστασης, στον προσωπικό αποκλεισμό συγκεκριμένων ατόμων, στην επιρροή από κακόβολους ενηλίκους και στην ανάπτυξη σχέσεων αλληλεξάρτησης βασισμένες σε τοξικές ή αυτοτραυματικές συμπεριφορές.
Έτσι έγινε και στην περίπτωση της Μόλλυ Ράσελ, που ήταν μόλις 14 ετών όταν έβαλε τέλος στη ζωή της μετά από τον αγώνα που έδωσε με την κατάθλιψη και τις αρνητικές συνέπειες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Όμως η Μόλλυ δεν είναι η μόνη που επηρεάστηκε από αυτήν την πραγματικότητα. Το 8-17% των Ευρωπαίων εφήβων εκτίθενται σε περιεχόμενο αυτοτραυματισμού στο διαδίκτυο, ενώ η συμπεριφορά αυτή αρχίζει συνήθως από την ηλικία των 12 ετών, με την επικράτηση της κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής του πάσχοντα να κυμαίνεται μεταξύ του 15 και του 20%.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε ο πρώην ανώτατος μηχανικός εφαρμογών της Meta, Béjar, σε χρήστες του Instagram, το 8,4% των παιδιών ηλικίας 13 έως 15 ετών είχαν δει κάποιον να κάνει κακό στον εαυτό του ή να απειλεί να κάνει κακό στον εαυτό του μέσα στην τελευταία εβδομάδα. Είναι δύσκολο να είναι σίγουρος κανείς για το εάν αυτό πρόκειται για συσχέτιση ή αιτιότητα, για το εάν δηλαδή τα ανήλικα άτομα που καταναλώνουν τέτοιο υλικό το κάνουν διότι η ψυχική υγεία τους τα κάνει να έλκονται σε αυτό ή εάν το υλικό είναι αυτό που επιδρά στην πτώση της ψυχικής υγείας τους. Σίγουρα κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, όμως επιβάλλεται η ίδια προσοχή.
Η Meta ισχυρίζεται πως δείχνει την απαιτούμενη προσοχή στα προβλήματα αυτά, καθώς σύμφωνα με την δήλωση ενός αντιπροσώπου της, έχουν παρέχει πάνω από 30 εργαλεία και πόρους για την υποστήριξη της ασφαλούς πλοήγησης των εφήβων και των οικογενειών τους. Παρόλα αυτά, ο Béjar δήλωσε ότι ο Zuckerberg είχε την δυνατότητα να κάνει το Instagram ασφαλέστερο για τους ανηλίκους, αλλά η εταιρεία του επέλεξε να μην κάνει τις απαραίτητες αλλαγές.
“Θα χρειαστούν τρεις μήνες για να πραγματοποιήσει η Meta μια αποτελεσματική καταστολή του περιεχομένου με θέματα αυτοτραυματισμού”, πρόσθεσε ο Béjar, “διαθέτουν όλα τα απαραίτητα μηχανήματα για να το κάνουν αυτό και το μόνο που απαιτείται για να πραγματοποιηθεί αυτή η αλλαγή είναι η βούληση και η πολιτική απόφαση. Αν όμως δεν ληφθούν μέτρα πρόληψης σύντομα, η κατάσταση μπορεί εύκολα να επιδεινωθεί περαιτέρω”.
Ο Mark Zuckerberg επέλεξε τον όρο “Meta” για την αναμόρφωση του Facebook και των επιπλέον εφαρμογών διόλου τυχαία. Η ονομασία αυτή παραπέμπει σε μία ευρύτερη τεχνολογική εξέλιξη η οποία συζητιέται ως ένα πιθανό σενάριο του μέλλοντος από την δεκαετία του 1990, είτε μέσα από επιστημονικές θεωρίες και φιλοδοξίες είτε μέσα από μυθοπλαστικά σενάρια τέχνης και φιλοσοφικές αναζητήσεις. Στην σήμερον ημέρα, η εξέλιξη αυτή βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ και η ανάπτυξη ενός διαδραστικού κυβερνοχώρου του οποίου η αίσθηση θα είναι όσο αληθινή όσο της πραγματικής ζωής παύει να είναι μια πιθανότητα και μετατρέπεται σε γεγονός.
Η Meta, χρησιμοποιώντας τεχνολογία διευρυμένης πραγματικότητας (Extended Reality, XR, technology), θα προχωρήσει στην δημιουργία ενός τέτοιου κυβερνοχώρου, εκτιμώμενα στα επόμενα 5 χρόνια, εξελίσσοντας το Metaverse και την διαδραστικότητα του μέρα με τη μέρα. Έχοντας αυτό κατά νου, προκύπτει μία επίκαιρη ανησυχία για την ασφάλεια των ανηλίκων μέσα στον ανερχόμενο αυτό κυβερνοχώρο. Τα μεμονωμένα φίλτρα διαχείρισης διαθέσιμου περιεχομένου στα άτομα παιδικής και προεφηβικής ηλικίας σε συνδυασμό με την έλλειψη ελέγχου πλοήγησης από τους κηδεμόνες τους υπό τις νέες αυτές συνθήκες θα μπορούσαν εύκολα να εκτροχιάσουν την ήδη τεταμένη κατάσταση εάν δεν υπάρξει σωστή διαχείριση από την Meta.
Συνεπώς οι επιρροές που παίρνει η καινούρια γενιά από το διαδίκτυο αρχίζουν να διαφέρουν σημαντικά από αυτές που έπαιρναν οι συνομήλικοι τους μία ή δύο δεκαετίες πριν. Βρισκόμαστε στην αυγή μιας ραγδαίας αλλαγής που έχει την δυνατότητα να μεταρρυθμίσει τα δεδομένα που ήδη εξελίσσονται ταχέως. Είναι χρέος της Meta και κάθε εταιρίας να θέσει, σε λογικά και εφικτά πλαίσια, κανονισμούς ή περιορισμούς, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η προστασία των νεαρών χρηστών χωρίς να χρειαστεί να αποκοπούν από την πλέον απαραίτητη στην σύγχρονη πραγματικότητα κοινωνική διαδικτυακή πλοήγηση.
Πηγές:
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2540998
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/cfs.13058
Η εθελοντική ομάδα του CSI Institute, αποτελούμενη από εξειδικευμένους επιστήμονες όπως, ψυχολόγους, εγκληματολόγους, κοινωνιολόγους καθώς και τεχνικούς δικτύων & πληροφορικής, είναι κοντά σας παρέχοντας πληροφορία, ενημέρωση και γνώση μέσα από ποικίλα θέματα αρθρογραφίας.