Η 27η Ιανουαρίου έχει οριστεί ως διεθνής ημέρα μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος. Όσο τα χρόνια περνούν, τόσο καταλαβαίνουμε γιατί αυτή η ημέρα μνήμης είναι ολοένα και πιο αναγκαία.
Η επιχείρηση του Ολοκαυτώματος στηριζόταν εν μέρει σε «επιστημονική» μελέτη πολλών ετών. Ακόμη και τέσσερις δεκαετίες πριν από την αρχή της μαζικής εξόντωσης του Εβραϊκού (κυρίως, μα όχι μόνο) πληθυσμού, η Γερμανία είχε αρχίσει τις έρευνές της πάνω στην ευγονική, μια διαδικασία στηριζόμενη στον «(ψευδο)επιστημονικό ρατσισμό», βάση της οποίας υπήρχε μορφή ζωής η οποία δεν άξιζε να είναι ζωντανή. Η μορφή αυτή συμπεριελάμβανε τους ανθρώπους οι οποίοι θεωρούνταν κατώτεροι, είτε λόγω των θεωρητικά κληρονομικών ή μεταδοτικών ατελειών που κουβαλούσαν, όπως ψυχικές και σωματικές ασθένειες, είτε λόγω της θρησκευτικής και πολιτικής τους θέσης. Το ολοκαύτωμα ήταν μια προσπάθεια απαλοιφής όσων ζωών θεωρούνταν απειλή όχι μόνο για την ανθρωπότητα, αλλά και για την κυριαρχία της Άρειας Φυλής, των «τέλειων ανθρώπων», με μαζικό τρόπο, κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Η ναζιστική Γερμανία τότε, στο πλαίσιο του σχεδίου της «Τελικής Λύσης», προσπάθησε πολύ να βρει τη μέθοδο με την οποία οι άνθρωποι αυτοί θα σκοτώνονταν μαζικώς, ξεκινώντας από αλλεπάλληλους πυροβολισμούς και καταλήγοντας σε θαλάμους δηλητηριωδών αερίων μέσα σε φορτηγά.
Φυσικά, η Ελλάδα ήταν και αυτή μέσα στις χώρες όπου συνέβαινε η συγκεκριμένη θηριωδία, έχοντας μάλιστα και μια από τις πρώτες θέσεις όσον αφορά στα ποσοστά θανάτωσης Εβραίων, με ένα ποσοστό κυμαινόμενο γύρω στο 90%. Οι περισσότερες Εβραϊκές κοινότητες στην Ελλάδα βρίσκονταν στην πρωτεύουσα, στα Ιόνια νησιά και την κεντρική Ελλάδα.
Παρόλα αυτά, υπήρξαν και εκείνοι που επέζησαν. Και η ζωή τους μετά τον πόλεμο δεν θα μπορούσε με κανέναν τρόπο να είναι η ίδια με πριν. Όσον αφορά τους Έλληνες, η επιστροφή τους στα πάτρια εδάφη ήταν πιο εύκολη σε σχέση, παραδείγματος χάρη, με τους Πολωνούς. Στην κεντρική Ευρώπη, ακόμη και μετά τον πόλεμο, οι Εβραίοι πρόσφυγες δεν ήταν ευπρόσδεκτοι. Η Παλαιστίνη αποτελούσε μια λύση, παρόλα αυτά ο βρετανικός έλεγχος δεν άφηνε τους πρόσφυγες να μετακινηθούν μαζικά εκεί, στέλνοντάς τους είτε στην Γαλλία, η οποία με τη σειρά της αρνείτο να τους δεχθεί, είτε σε στρατόπεδα στην Κύπρο, την Γερμανία και την Πολωνία, με την τελευταία να κρατά μια διόλου φιλική στάση. Το γνωστό ως «πογκρόμ του Κίελτσε», το καλοκαίρι του 1946, ήρθε για να επιβεβαιώσει στους Εβραίους πως στην Πολωνία κινδύνευαν.
Υπήρξαν, φυσικά, οι εξαιρέσεις. Πέρα λοιπόν από όσους είτε δεν είχαν πατρίδα, είτε ήταν εξόριστοι στους τόπους προσωρινής και καθόλου αξιοπρεπούς διαμονής, δεν έλειψαν και οι Εβραίοι που κατάφεραν να εδραιώσουν τη θέση τους και να εξελίξουν μια αξιοπρεπή ζωή στις νέες πατρίδες. Έπρεπε, όμως, να βρεθεί μια λύση για τον μεγάλο πληθυσμό των επιζώντων Εβραίων με τις κατεστραμμένες περιουσίες. Κι έτσι φτάνουμε στην ίδρυση του Ισραήλ. Το Ισραήλ ιδρύθηκε το 1948, και ο σκοπός του ήταν να χρησιμεύσει, με λίγα λόγια, ως χώρα–άσυλο για οποιονδήποτε (κυρίως Εβραίο) επιθυμούσε να εγκατασταθεί εκεί.
Και το Ισραήλ συνεχίζει να τιμά την ιστορία του μέχρι και σήμερα. Πέρα από την συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων του, που παραμένει Εβραϊκή, έχει ιδρυθεί και η «Amcha». Η «Amcha» είναι μια οργάνωση που ασχολείται με επιζώντες του Ολοκαυτώματος, προσφέροντας είτε ψυχολογική στήριξη, είτε ομιλίες μεταξύ των επιζώντων, είτε απλώς διασκέδαση! Η ονομασία της προέρχεται από κάτι σαν «κωδικό» μεταξύ των επιζώντων: σημαίνει «ένας από εμάς». Η χρησιμότητά του ειδικεύεται στους ηλικιωμένους που κουβαλούν ακόμη, αναπόφευκτα, τα ψυχολογικά τραύματα του παρελθόντος. «Αναλογιστείτε κάποιον που επέζησε από τον πόλεμο και είναι ηλικιωμένος», λέει ο Άουερμπαχ, κλινικός διευθυντής της οργάνωσης και γιος επιζώντος του Ολοκαυτώματος. «Τα κατάφερα, λέει με το νου του, γιατί ήμουν δυνατός. Και δεν θα επιτρέψω ποτέ στη ζωή μου να αισθανθώ πάλι αδύναμος. Αλλά τώρα είμαι γέρος και δεν μπορώ να τα φέρω μόνος μου βόλτα. Ξέρετε, αυτό προκαλεί ισχυρές αντιδράσεις φόβου».
Όσο για τους Έλληνες επιζήσαντες, έχουν πραγματοποιηθεί εξαιρετικά ενδιαφέροντα έργα καλλιτεχνών, ιστορικών και απλών ενδιαφερόμενων. Ένα από αυτά, έργο του 2015, είναι της Αρτέμιδος Αλκαλάη, η οποία φωτογραφίζει τους τελευταίους Έλληνες επιζώντες, στα σπίτια τους, ονομάζοντας το έργο της «Αφήγηση χωρίς λόγια». «Μέχρι τώρα έχω φωτογραφίσει 21 ανθρώπους. Υπάρχουν δύο στην Κέρκυρα και λίγοι ακόμη στη Θεσσαλονίκη με τους οποίους είμαι σε επαφή. Αφού φωτογράφισα αυτούς που ζουν στην Αθήνα, ταξίδεψα στην Κέρκυρα, στα Γιάννενα, στη Θεσσαλονίκη, στο Βόλο, στη Λάρισα για να συναντήσω και αυτούς που προέρχονται από κοινότητες που αφανίστηκαν ολοσχερώς, όπως η Άρτα και η Καστοριά. Θα ήθελα να ταξιδέψω και εκτός Ελλάδας μιας που πολλοί μετανάστευσαν μετά τον πόλεμο μακριά όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά κι από την Ευρώπη, αναζητώντας ένα ειρηνικό καταφύγιο», λέει η Άρτεμις.
Πηγές:
Η εθελοντική ομάδα του CSI Institute, αποτελούμενη από εξειδικευμένους επιστήμονες όπως, ψυχολόγους, εγκληματολόγους, κοινωνιολόγους καθώς και τεχνικούς δικτύων & πληροφορικής, είναι κοντά σας παρέχοντας πληροφορία, ενημέρωση και γνώση μέσα από ποικίλα θέματα αρθρογραφίας.