Ανθρώπινες Σχέσεις, Ψυχική υγεία

Τι είναι το body shaming και πώς μπορούμε να το καταπολεμήσουμε

Από την Ουρανία Παπανικολάου,

Έχεις αναρωτηθεί ποτέ πόσες φορές έχεις ακούσει κακεντρεχή σχόλια για την εμφάνισή σου από τρίτους; Πολλές φορές, μάλιστα, από άγνωστους προς εσένα ανθρώπους; Σου έχει τύχει να προχωράς στον δρόμο και να αισθάνεσαι πως αδιάκριτα βλέμματα σε κατακλύζουν; Αν ναι, τότε μάθε πως δεν είσαι ο μόνος/η που του συμβαίνει. Αυτή είναι μόνο μία από τις μορφές του Body Shaming”, της νέας μάστιγας της εποχής.

Το Body Shaming αφορά την τάση των ανθρώπων να κριτικάρουν τους άλλους ή ακόμη και τον ίδιο τους τον εαυτό με βάση αποκλειστικά και μόνο την εξωτερική τους εμφάνιση.

Πιο συγκεκριμένα, το Body Shaming μπορεί να πάρει τις εξής μορφές:

  • Κριτικάρω αλόγιστα την εικόνα μου.
  • Κριτικάρω την εμφάνιση άλλου μπροστά του.
  • Κριτικάρω την εμφάνιση άλλου πίσω από την πλάτη του.

Σε μία εποχή όπου η κυρίαρχη αντίληψη είναι ότι το «φαίνεσθαι» είναι σημαντικότερο του «είναι», δεν είναι να απορεί κανείς γιατί το body shaming έχει μπει για τα καλά στις ζωές μας. Η αντίληψη αυτή, σε συνδυασμό με την ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας, έχουν συμβάλει στην βιομηχανοποίηση του σώματος. Τα social media προωθούν συνεχώς καμπάνιες, οι οποίες πραγματεύονται τρόπους βελτίωσης της εξωτερικής μας εμφάνισης, του πώς να χάσουμε εύκολα και γρήγορα κιλά αλλά και πώς να μοιάσουμε στα πρότυπα των μοντέλων των διαφημίσεων. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύουν την αντίληψη ότι η εξωτερική εμφάνιση μετράει περισσότερο από την εσωτερικό μας κόσμο. Καλλιεργούν, δηλαδή, την ιδέα πως η αποδοχή του εαυτού μας αλλά και η αποδοχή από τους άλλους, θα έρθει μόνο μέσα από τη διατήρηση και τη φροντίδα ενός ωραίου σώματος – και όχι απαραίτητα ενός υγιούς- αλλά ενός σωματότυπου με ιδανικές αναλογίες.

Αυτό έχει ως συνέπεια, οι άνθρωποι να εγκλωβίζονται στο παιχνίδι της συνεχούς ενασχόλησης με την εξωτερική εμφάνιση, αδιαφορώντας για την καλλιέργεια των ψυχικών και κοινωνικών τους δυνατοτήτων. Αυτό οδηγεί στη δημιουργία αδύναμων προσωπικοτήτων, επιρρεπή στα σχόλια και την αρνητική κριτική των άλλων, με χαμηλή αυτοπεποίθηση και αίσθηση αξίας εαυτού.

Δυστυχώς, στην εποχή μας, το Body Shaming έχει πάρει τρομακτικές διαστάσεις. Συγκεκριμένα, φαίνεται να αποτελεί μία από τις συνηθέστερες μορφές σχολικού εκφοβισμού ανάμεσα στους εφήβους. Μπορεί να ασκείται είτε κατά πρόσωπο, είτε μέσω των κοινωνικών δικτύων. Τα θύματα νιώθοντας ντροπή για το σώμα τους, αισθάνονται ανεπαρκή για τους άλλους και αυτό συμβάλει στην ψυχολογική τους κατάρρευση, ειδικά σε μία δύσκολη ηλικιακή φάση όπως αυτή της εφηβείας.

Εάν θες να καταπολεμήσεις το Body Shaming, μπορείς να ξεκινήσεις με αυτά τα βήματα:

  • Προσπάθησε να αναγνωρίσεις τι είναι αυτό που πραγματικά σε αναστατώνει.

Για παράδειγμα, το ότι το βάρος σου έχει αυξηθεί κατά πέντε κιλά το τελευταίο δίμηνο, αποτελεί δική σου ενόχληση ή τρίτων; Με άλλα λόγια, αισθάνεσαι άσχημα πλέον με το σώμα σου και θες να κάνεις κάτι για να το επαναφέρεις στην προηγούμενη κατάστασή του; Πολύ καλά, κάντο. Αν όμως η επιθυμία σου να χάσεις βάρος σχετίζεται με το να αρέσεις σε κάποιον άλλον (π.χ. τον σύντροφό σου), τότε δεν είναι καλό να μπεις σε αυτή τη διαδικασία μόνο και μόνο για να ευχαριστήσεις εκείνον/εκείνη.

  • Μη διστάζεις να εκφράζεις τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου στους άλλους.

Εάν κάτι σε ενοχλεί, δεν έχεις παρά να το γνωστοποιήσεις. Αν αισθάνεσαι άβολα με τα σχόλια που σου κάνουν ή με τον τρόπο που τα εκφράζουν οι άλλοι, μπορείς να εξηγήσεις πως η τακτική τους αυτή δεν είναι βοηθητική για σένα. Μπορείς, ακόμη, να μιλήσεις για τον βαθμό που σε πληγώνουν τα συγκεκριμένα σχόλια και να θέσεις τα όρια σου σχετικά με την κριτική.

  • Απέφυγε τη συναναστροφή με αρνητικούς ανθρώπους.

Προσπάθησε να κάνεις περισσότερη παρέα με ανθρώπους που έχετε κοινές κοσμοθεωρίες, ειδικά σε ευαίσθητα ζητήματα όπως η αυτοαποδοχή. Βρες ανθρώπους που θαυμάζεις, που δεν κατακρίνουν, που αποδέχονται τον άλλον για αυτό που είναι, που σου ασκούν καλοπροαίρετη και όχι κακοπροαίρετη κριτική, ανθρώπους που ενδιαφέρονται πραγματικά για σένα και βάλτους στην ζωή σου.

  • Βρες στοιχεία του εαυτού σου που αγαπάς και επικεντρώσου σε αυτά.

Σίγουρα υπάρχει κάτι που αγαπάς σε σένα, είτε αυτό είναι εξωτερικό είτε εσωτερικό χαρακτηριστικό. Βρες κάτι που πραγματικά σε ικανοποιεί πάνω σου και αισθάνσου χαρούμενος/η για αυτό. Πάρε δύναμη και αισιοδοξία από αυτό, έτσι ώστε αργότερα να προχωρήσεις στην βελτίωση σημείων για τα οποία αισθάνεσαι λιγότερο ικανοποιημένος/η. Ωστόσο, μην πέφτεις. Η δύναμη είναι στα χέρια σου, ή μάλλον στο μυαλό σου. Εκμεταλλεύσου το!

Τέλος, επειδή η πρόληψη είναι πάντα η καλύτερη τακτική, οφείλουμε να ασχοληθούμε περισσότερο με την ευαισθητοποίηση τόσο των νέων όσο και εν γένει της κοινωνίας μας, πάνω σε τέτοιου είδους ζητήματα. Το σχολείο αποτελεί βασική πηγή διαμόρφωσης προσωπικοτήτων, για αυτό και θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή εξειδικευμένα προγράμματα από ειδικούς ψυχικής υγείας, τα οποία θα εστιάζουν σε θέματα κατανόησης εαυτού, αυτοαποδοχής, ενσυναίσθησης και δεξιοτήτων επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων. Μόνο έτσι, θα μπορέσει να καλλιεργηθεί μία νοοτροπία η οποία θα αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα, θα ενισχύει την αυταξία του ατόμου και θα τον κάνει περισσότερο ανθεκτικό απέναντι σε δυσμενείς συνθήκες.