Ανθρώπινες Σχέσεις, Γονείς, Οικογένεια, Παιδιά, Ψυχική υγεία

Ομοφυλοφιλία και πώς να μιλήσω στο παιδί μου για αυτό

Από την Ουρανία Παπανικολάου,

Ερώτηση ταμπού για τους περισσότερους γονείς, οι οποίοι έρχονται σε αμηχανία, δεν ξέρουν τι να πουν, αν πρέπει να πουν κάτι ή με ποιόν τρόπο να μιλήσουν στο παιδί τους για αυτό. Συνήθως απαντούν με υπεκφυγές ή αποφεύγουν τη συζήτηση. Και αυτό γιατί πιστεύουν και ανησυχούν ότι το παιδί τους θα εκτεθεί σε πληροφορίες που (σύμφωνα με εκείνους) δεν χρειάζεται να γνωρίζει ακόμη και ταυτόχρονα φοβούνται ότι η συζήτηση αυτή ενδέχεται να αποτελέσει ‘’προθάλαμο’’ για το σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Ότι δηλαδή, είτε θα γίνει ομοφυλόφιλος είτε θα μπει στον πειρασμό να το δοκιμάσει.

Όμως γιατί να προτιμήσετε να μείνουν με τις απορίες σχετικά με το θέμα, που αυτό το πιο πιθανό είναι να τους οδηγήσει να τις μοιραστούν με κάποιον άλλον ή να τις ανακαλύψουν μόνοι τους π.χ μέσα από διαδίκτυο; Η ορθή διαπαιδαγώγηση, σε όλα τα θέματα (εφηβεία, εκφοβισμό, σεξ κτλ) πρέπει να ξεκινά από την οικογένεια. Ποιός άλλος μπορεί να μιλήσει καλύτερα για το θέμα αυτό στα παιδιά σας αν όχι εσείς; Ποιός άλλος μπορεί να τους διδάξει καλύτερα ότι ο σεβασμός στη διαφορετικότητα του άλλου διαφέρει από την αποδοχή και την υιοθέτηση του;

Τα παιδιά πλέον ζουν σε μια σύγχρονη κοινωνία όπου καλώς ή κακώς έρχονται σε επαφή με διάφορα ερεθίσματα, από πολύ μικρή ηλικία, τα οποία τους κινούν το ενδιαφέρον και την περιέργεια. Φυσικό επακόλουθο είναι να θέλουν να μάθουν για αυτά. Και αν δεν λάβουν απαντήσεις από εσάς, θα τις αναζητήσουν αλλού. Από την ηλικία των 4-5 ετών τα παιδιά αρχίζουν να ‘’εξερευνούν’’ το σώμα τους και να έχουν απορίες και ερωτήσεις σεξουαλικού περιεχομένου. Πολλοί γονείς φοβούνται να απαντήσουν ακόμη και σε ερωτήσεις που αφορούν την ονομασία των γεννητικών οργάνων, το πώς το παιδί ήρθε στον κόσμο ή λέξεις που έχει ακούσει το παιδί σχετικά με το σεξ. Πόσο μάλλον όταν καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με την ομοφυλοφιλία, όπως «Μαμά, τι είναι γκέι», «Μπαμπά γιατί αυτές οι 2 γυναίκες φιλιούνται;»

Οι γονείς πρέπει να είναι υποψιασμένοι και όσο το δυνατόν προετοιμασμένοι για τέτοιου είδους ερωτήσεις. Οπότε, πρέπει εκ των προτέρων, να ενημερωθούν για αυτά τα θέματα, είτε από βιβλία, είτε από ακαδημίες γονέων είτε ακόμη και από παιδοψυχιάτρους.

Για παράδειγμα, ας πούμε λίγα λόγια για την ομοφυλοφιλία. Η ομοφυλοφιλία αφορά το σεξουαλικό προσανατολισμό ανδρών και γυναικών που έλκονται ερωτικά και σεξουαλικά από άτομα του ίδιου φύλου. Μέχρι και το 1973 η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία (APA) κατέτασσε την ομοφυλοφιλία στις ψυχικές νόσους. Από το 1973 μέχρι και σήμερα τα διαγνωστικά εγχειρίδια ψυχοπαθολογίας (DSM) και οι επιστήμες της ψυχικής υγείας δεν θεωρούν τον συγκεκριμένο προσανατολισμό ως ψυχική πάθηση και δεν χρήζει θεραπείας ή ψυχιατρικής παρακολούθησης. Στη Κύπρο η ομοφυλοφιλία εθεωρείτο ποινικά κολάσιμη πράξη μέχρι το 1998, όπου η Κυπριακή Δημοκρατία υποχρεώθηκε να καταργήσει τον νόμο προκειμένου να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Ελλάδα έπαψε να αποτελεί ποινικό αδίκημα από το 1950. Τα τελευταία 20 χρόνια, σταδιακά, η ομοφυλοφιλία άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο κοινωνικά αποδεκτή. Έτσι πολλοί ομοφυλόφιλοι δεν κρύβουν τη σεξουαλική τους προτίμηση και ταυτότητα. Εργάζονται και κοινωνικοποιούνται όπως υπόλοιποι άνθρωποι. Αυτό δε σημαίνει ότι έχουν γίνει αποδεκτοί από όλους, για αυτό άλλωστε συνεχίζονται διάφορες ακτιβιστικές δράσεις και συζητήσεις για τα δικαιώματα και την ισότιμη μεταχείρισή τους.

Τα αίτια της ομοφυλοφιλίας δεν είναι ακόμη ξεκάθαρα. Μερικές θεωρίες υποστηρίζουν ότι είναι κληρονομική, άλλες γενετική και άλλες αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης των προηγούμενων αιτιών με περιβαλλοντικούς παράγοντες κατά την παιδική ηλικία. Επομένως, καθώς φαίνεται, δεν γίνεται κάποιος ομοφυλόφιλος αλλά μάλλον γεννιέται! Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι η ομοφυλοφιλία δεν είναι ‘’κολλητική’’, ότι η συναναστροφή με ομοφυλόφιλους ή η συζήτηση για την ομοφυλοφιλία δεν οδηγεί σε μίμηση ή υιοθέτηση των σεξουαλικών τους προτιμήσεων. Αντιθέτως! Το παιδί έτσι μαθαίνει να συνυπάρχει και να σέβεται το ‘’διαφορετικό’’. Είτε αυτό είναι σεξουαλικός προσανατολισμός, είτε φυλή, χρώμα, θρησκεία, κουλτούρα, καταγωγή. Αυτές οι συζητήσεις είναι σημαντικό να γίνονται σε μικρή ηλικία, όταν το μυαλό των παιδιών δεν έχει ακόμη γεμίσει με προκαταλήψεις και στερεότυπα και δέχεται εύκολα το ‘’διαφορετικό’’.

Πώς να μιλήσετε στο παιδί σας για την ομοφυλοφιλία

  • Όπως και σε όλα τα θέματα, χρειάζεται να μιλήσετε ανοιχτά, απλά και με ειλικρίνεια. Έτσι δημιουργείτε έναν ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με το παιδί σας καθώς και μια σχέση εμπιστοσύνης. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορεί να σας μιλάει άφοβα για οτιδήποτε το προβληματίζει και τώρα αλλά και στη μετέπειτα ζωή του. Θα έχετε αναπτύξει τη ψυχοσυναισθηματική σχέση που είναι το κλειδί για την ανατροφή ενός υγιούς ανθρώπου!
  • Δεν πρέπει να δείχνετε ότι νιώθετε άβολα, αγχωμένοι, τρομοκρατημένοι ή να ασκείτε κριτική στις ερωτήσεις τους, ούτε λεκτικά ούτε μη λεκτικά. Τα παιδιά είναι σε θέση να το καταλάβουν και θα νιώσουν ότι ρώτησαν κάτι ’’κακό’’ ή ’’ντροπιαστικό’’ κάτι που θα τα οδηγήσει να μην σας ξανά ρωτήσουν για αυτό το θέμα ή για κάποιο παρόμοιο π.χ σεξ. Και όπως αναφέραμε παραπάνω, θα ψάξουν να βρουν αλλού απαντήσεις, κάτι που μπορεί να είναι και επικίνδυνο, αν η πηγή δεν έχει τη μόρφωση και τις αξίες που έχετε εσείς και που θέλετε να μεταλαμπαδεύσετε στο παιδί σας.
  • Σε μικρότερες ηλικίες δεν χρειάζονται πολλές λεπτομέρειες, απλά θέλουν μια απάντηση στις χίλιες ερωτήσεις τους. Μπορείτε απλά να πείτε ότι υπάρχουν διαφορετικά ζευγάρια ανθρώπων που αγαπιούνται και ότι ο έρωτας και η αγάπη, στην ενήλικη ζωή, δεν υπάρχει μόνο ανάμεσα σε άνδρα-γυναίκα. Το πώς έλκονται τα άτομα και ποια είναι η σεξουαλική διαδικασία/πρακτική δεν τους ενδιαφέρουν, ακόμη.
  • Αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας, μπορείτε να τους αναφέρετε τις παραπάνω πληροφορίες περί ομοφυλοφιλίας, κάτι το οποίο έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα!
  • Όλα αυτά με ηρεμία, χωρίς θυμό ή ρατσιστικές διαθέσεις. Γιατί, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, αυτές οι συμπεριφορές έχουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκουμε.
  • Η συζήτηση αυτή μπορεί κάλλιστα να μετατραπεί και σε “μάθημα” σεβασμού της διαφορετικότητας. Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα ‘’δώρα’’ που μπορείτε να κάνετε στα παιδιάς σας! Παράλληλα με τη διαφορετικότητα στις σεξουαλικές προτιμήσεις, μπορείτε να τους μιλήσετε για τη διαφορετικότητα γενικότερα. (Όπως αναφέραμε και παραπάνω, θρησκεία, χρώμα, φυλή, καταγωγή κτλ).
  • Φυσικά μπορείτε να τους εκφράσετε τις δικές απόψεις και αξίες, χωρίς όμως να προσπαθείτε να τις επιβάλλετε! Είτε είστε υπέρ της ομοφυλοφιλίας είτε υπέρμετρα αντίθετοι.
  • Μπορείτε να τους πείτε ότι σας είναι δύσκολο να μιλήσετε για αυτά τα θέματα και να τους εξηγήσετε με ειλικρίνεια ότι δεν γνωρίζετε να απαντάτε σε όλες τις ερωτήσεις. Αυτό το βήμα είναι κατάλληλο σε περίπτωση που δεν είστε ακόμη έτοιμοι να τους μιλήσετε για αυτό το θέμα, μέχρι να νιώσετε έτοιμοι να το κάνετε. Καθώς, όπως τονίσαμε παραπάνω, το ερώτημα αυτό, όπως βέβαια και όλες οι απορίες τους, το ιδανικότερο είναι να απαντώνται από εσάς.
  • Υπάρχει πληθώρα βιβλίων που μπορούν να σας βοηθήσουν να μιλήσετε στα παιδιά σας (οποιασδήποτε ηλικίας) για το οποιοδήποτε θέμα (σεξ, πώς γίνονται τα παιδιά, για την ονομασία των γενετικών οργάνων, ομοφυλοφιλία κτλ). Τα περισσότερα, αν όχι όλα από αυτά τα βιβλία, περιέχουν εικόνες, επεξηγήσεις, ορισμούς κτλ, που στην κυριολεξία μπορούν να σας λύσουν τα χέρια!

 

Τέλος, πρέπει να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας μιλούν και να σας κάνουν ερωτήσεις. Έτσι διαμορφώνεται μια σχέση εμπιστοσύνης και επικοινωνίας με το παιδί σας, κάτι που θα σας ωφελήσει απίστευτα στην εφηβική του ζωή αλλά και στην μετέπειτα.  Δεν υπάρχουν δύσκολες ή εύκολες ερωτήσεις. Υπάρχει τόση γνώση γύρω σας, τόσες πληροφορίες που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε έξυπνα. Αγάπη, αποδοχή και σεβασμός στο διαφορετικό είναι αξίες που πρέπει να διδάξετε στα παιδιά σας! Για να επιτευχθεί  όμως αυτό, θα πρέπει και εσείς οι ίδιοι να έχετε τις ίδιες αξίες!