Ανθρώπινες Σχέσεις, Συμπεριφορά, Ψυχική υγεία

Η Θετική Αυτό-ομιλία ως μηχανισμός κινητοποίησης και αυτό-ενδυνάμωσης

Από την Αλίκη Πούλη

Πόσες φορές έχετε πιάσει τον εαυτό σας να απευθύνεται σε πρώτο ή δεύτερο πρόσωπο είτε φωναχτά είτε από μέσα σας;

Είναι αυτή η εσωτερική φωνή που απευθύνεται στον εαυτό μας κατά τη διάρκεια της ημέρας, της εργασίας και σε κάθε συνθήκη μέσα στη καθημερινότητά μας. Άλλοτε χρωματίζεται με αρνητική διάθεση κι άλλοτε με θετική και ενδυναμωτική.

Για παράδειγμα πριν από μια σημαντική στιγμή εξετάσεων ίσως πιάσουμε τον εαυτό μας να λέει «Δεν με βλέπω να τα πηγαίνω καλά, άλλη μια φορά που δε θα τα καταφέρω» κι αυτός είναι ο εσωτερικός μας σαμποτέρ. Από την άλλη, ίσως πιάσουμε τον εαυτό μας να λέει «Συγκεντρώσου στις ερωτήσεις που βλέπεις, προσπάθησε και θα τα καταφέρεις», αυτός είναι ο εσωτερικός μας cheerleader ή εμψυχωτής.

Πολλές φορές τα άτομα που μιλούν στον εαυτό τους νιώθουν άβολα να παραδεχτούν πως το κάνουν κι άλλες φορές οι άνθρωποι που το παρατηρούν πιθανά να το αξιολογήσουν ως παραμιλητό.

Ωστόσο η αυτό-ομιλία είναι μια συχνή συμπεριφορά που μπορεί να αποδειχθεί άλλοτε δυσλειτουργική κι άλλοτε  βοηθητική για το άτομο.

Η επικοινωνία που έχουμε με τον εαυτό μας θα μπορούσε να παρομοιαστεί με συνθήκες ζωντανής αναμετάδοσης των όσων διαδραματίζονται στο εξωτερικό μας περιβάλλον. Η επικοινωνία περιλαμβάνει σκέψεις που ακολουθούνται από συναισθήματα και συμπεριφορές.

Συχνά επηρεαζόμενοι από τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τα πράγματα, τις καταστάσεις και τις συνθήκες στις οποίες βρισκόμαστε γεννώνται αυτόματες σκέψεις των οποίων το περιεχόμενο μπορεί να μοιάζει περισσότερο με τον σαμποτέρ ή τον (cheerleader) εμψυχωτή.

Παρατηρώντας το περιεχόμενο της αυτό-ομιλίας μας, μπορούμε να αναγνωρίσουμε αν η πιο συχνή παρέα μας είναι ο σαμποτέρ ή ο εμψυχωτής μας.

Αν λοιπόν παρατηρήσουμε ότι η εσωτερική μας φωνή είναι αιχμηρή και ισοπεδωτική για παράδειγμα «Πάλι έκανες λάθος, πάντα εσύ φταις, δε θα τα καταφέρεις, είσαι χαζός/η, κ.α.» τότε πιθανά να νιώσουμε θυμό, απογοήτευση και λύπη και είτε θα πράξουμε οδηγούμενοι από τον θυμό μας και θα χάσουμε τον αρχικό μας στόχο είτε θα εγκαταλείψουμε τη προσπάθεια και θα αδρανοποιηθούμε.

Αναγνωρίζοντας τον σαμποτέρ ως τη πιο συχνή παρέα μας μπορούμε με προσπάθεια και εξάσκηση να τον μετατρέψουμε σε εμψυχωτή μας, μέσα από τη χρήση πιο ήπιας γλώσσας, λιγότερο αιχμηρής, να θέσουμε σε αμφισβήτηση τις δηλωτικές μας σκέψεις και να τις αντικαταστήσουμε με περισσότερο ρεαλιστικές και πιο ευγενικές ως προς τον εαυτό μας ή και προς τους άλλους.

Σύμφωνα με μελέτες η θετική αυτό-ομιλία αποτελεί ένα μηχανισμό κινητοποίησης και διαχείρισης του άγχους στη καθημερινότητα. Η θετική αυτό- ομιλία άλλες φορές έχει σκοπό να δώσει οδηγίες στο πώς να κάνουμε κάτι κι άλλες φορές έχει σκοπό να μας ενδυναμώσει και να μας κινητοποιήσει (DeGangi, 2012).

Συχνά  οι αθλητές και όσοι ασχολούνται με εργασίες επίδοσης χρησιμοποιούν την αυτό- ομιλία ως στρατηγική επίλυσης προβλήματος ή και αύξηση της αυτό- αντοχής (Galanis et al, 2016).

Μετατρέποντας την αρνητική αυτό-ομιλία σε θετική μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την απαιτητική καθημερινότητα ως πρόκληση, ως πεδίο εκπαίδευσης, ως μια πιο θετική και λειτουργική εμπειρία καθώς θα γυμνάζουμε τον εσωτερικό μας εμψυχωτή.

Παράλληλα, οι νέες ρεαλιστικές και λιγότερο αιχμηρές μας σκέψεις, θα δίνουν χώρο σε πιο ήπια συναισθήματα και κατ’ επέκταση σε συμπεριφορές που θα είναι συντονισμένες στους στόχους μας και στη καλύτερη φροντίδα του εαυτού μας και των άλλων.

 

Βιβλιογραφία

DeGangi, G. A. (2012). The Dysregulated Adult: Integrated Treatment Approaches. Academic Press.

Galanis, E., Hatzigeorgiadis, A., Zourbanos, N., & Theodorakis, Y. (2016). Why self-talk is effective? Perspectives on self-talk mechanisms in sport. In Sport and Exercise Psychology Research (pp. 181-200). Academic Press.